Phối hợp nội soi qua da và nội soi ngược chiều lấy sỏi thận phức tạp gây đau hơn 20 năm cho bệnh nhân

Trước đó, bà H cho biết, cả năm nay liên tục bị các cơn đau ở cả hai bên hông lưng rất khó chịu. Từng bị sỏi thận lâu năm và trải qua 2 lần mổ mở lấy sỏi thận tại địa phương, bà H nghi ngờ các cơn đau là do sỏi thận tái phát. Một tháng trước, người bệnh có tình trạng đau ngày càng tăng đến mức dữ dội, bệnh viện tuyến địa phương chẩn đoán bà H có sỏi thận hai bên, cả hai thận ứ nước độ 1. Bà H quyết định đến Bệnh viện Bình Dân, TP. HCM với hi vọng tìm được cách trị nhanh chóng hết đau và ít nguy cơ tái phát.

Tại Bệnh viện Bình Dân, người bệnh cho biết bị đau nhức vùng hông lưng hai bên, đau tăng khi ấn vào. Kết quả siêu âm ghi nhận thận phải ứ nước độ 1, kết hợp hình ảnh X-quang bụng không cản quang và CT-scan ghi nhận hai thận có sỏi phức tạp tại nhiều đài thận (xoang thận, đài trên, đài giữa và đài dưới). Mỗi bên thận có khoảng 4-5 viên sỏi, kích thước sỏi lớn nhất khoảng 14x20x20mm. Người bệnh có tiền căn tăng huyết áp, đái tháo đường và từng trải qua tổng cộng 5 lần phẫu thuật vùng bụng để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Đánh giá đây là một trường hợp sỏi phức tạp, kỳ vọng lấy sạch sỏi rất khó vì tình trạng sẹo vùng hông lưng dây dính sau nhiều lần can thiệp phẫu thuật trước đó, các bác sĩ Khoa Niệu B đã hội chẩn nhằm tìm phương pháp phẫu thuật tốt nhất cho người bệnh.

Sau khi nghiên cứu ca bệnh, nhóm phẫu thuật do PGS.TS.BS Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng đứng đầu quyết định thực hiện tán sỏi thận bên phải phối hợp qua hai ngả nội soi ngược chiều và nội soi qua da (Endoscopy Combined Intrarenal Surgery - ECIRS). Đây là phương pháp đang được ứng dụng rộng rãi tại nhiều nước tiên tiến trên thế giới như Hoa Kỳ, Anh Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… Phương pháp này được báo cáo có tỷ lệ sạch sỏi chỉ sau một lần phẫu thuật cao hơn khi so với các kỹ thuật nội soi qua da hoặc ngược chiều tán sỏi đơn lẻ, nhờ gia tăng khả năng tiếp cận sỏi tại các đài thận, vị trí khó trong tầm nhìn trực tiếp, ít mất máu và giảm nguy cơ tổn thương đài thận. Theo một báo cáo tổng quan vừa được công bố năm 2020, tỷ lệ sạch sỏi của phương pháp ECIRS tính chung trên 80%, dao động từ 61% đến 97%. Tỷ lệ sạch sỏi cao nhất được ghi nhận trên người bệnh có kích thước sỏi nhỏ. Đặc biệt, phương pháp ECIRS được thế giới ghi nhận giúp giảm nguy cơ tai biến, biến chứng trước-trong-sau phẫu thuật nhờ giảm thiểu tối đa số đường hầm qua da vào thận, bác sĩ phẫu thuật chỉ cần tạo một đường hầm qua da duy nhất để tán sỏi.

Bước vào ca phẫu thuật, nhóm phẫu thuật chia làm 2 nhóm, cùng thực hiện song song tiếp cận sỏi thận bên phải qua hai ngả là nội soi ngược chiều bằng ống soi mềm, đi theo đường niệu đạo tiến đến thận kết hợp nội soi qua da ngả hông lưng vào thận dưới hướng dẫn của siêu âm và màn hình huỳnh quang (C-ARM). Sau 180 phút nỗ lực thực hiện, các viên sỏi thận đã được bắn vỡ nhỏ bằng laser, đưa ra ngoài cơ thể theo cơ chế rửa trôi và gắp bằng rọ lấy sỏi, cuộc phẫu thuật đã thành công tốt đẹp với lượng máu mất không đáng kể. Kết quả kiểm tra trên màn hình huỳnh quang ngay sau phẫu thuật cho thấy người bệnh đã được lấy sạch sỏi thận.

Thông tin thêm về điều trị sỏi thận phức tạp tại Việt Nam hiện nay, PGS.TS.BS. Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Phó Giám đốc Bệnh viện Bình Dân, Phó chủ tịch Hội tiết Niệu - Thận học TP. HCM (HUNA) cho biết: “Hiện nay, tại các trung tâm lớn về tiết niệu, có nhiều phương pháp phẫu thuật điều trị sỏi thận phức tạp. Tuy nhiên, tỷ lệ sạch sỏi sau một lần phẫu thuật trên những trường hợp sỏi khó vẫn còn là một thử thách. Nếu sỏi còn sót lại, người bệnh có nguy cơ tái phát sỏi, nếu không điều trị sẽ hình thành sỏi lớn hơn. Để tăng tỷ lệ sạch sỏi chỉ trong một lần điều trị, có thể thực hiện tán sỏi thận qua da với nhiều đường hầm. Nhưng cách này có nhược điểm là tăng nguy cơ chảy máu, nguy cơ tai biến khi số lượng đường hầm can thiệp nhiều. Kỹ thuật mới ECIRS tán sỏi thận kết hợp hai ngả nội soi ngược chiều và qua da là phương pháp vừa giúp mang lại hiệu quả sạch sỏi cao vừa giảm nguy cơ tai biến và biến chứng. Trước đây, kỹ thuật phẫu thuật này chưa được thực hiện tại nước ta vì đòi hỏi bác sĩ phẫu thuật phải thuần thục về phẫu thuật nội soi (bao gồm nội soi tán sỏi qua da, nội soi tán sỏi ngược chiều) và bệnh viện được trang bị đầy đủ phương tiện để thực hiện các kỹ thuật chuyên sâu trong tiết niệu này”.

Trao đổi về trường hợp bà H, PGS.TS.BS Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, bác sĩ phẫu thuật chính cho biết: “Ca phẫu thuật của bà H. là một trong những trường hợp ứng dụng tán sỏi thận phối hợp qua hai ngả nội soi ngược chiều và nội soi qua da đầu tiên trong nước. Do đó, nhóm bác sĩ phẫu thuật phải hội chẩn và lên kế hoạch chi tiết, mặc dù các bác sĩ đã có rất nhiều kinh nghiệm thao tác trong cả hai kỹ thuật nội soi tán sỏi qua da và ngược chiều. Khi phối hợp cùng lúc 2 kỹ thuật nội soi tán sỏi, 2 ê-kíp bác sĩ nội soi phải phối hợp rất hiểu ý và thuần thục”.

Qua trường hợp phẫu thuật của người bệnh H nhóm phẫu thuật tự tin có thể triển khai rộng rãi kỹ thuật tán sỏi thận phối hợp hai ngả nội soi ngược chiều và nội soi qua da trong thời gian tới cho những người bệnh có sỏi thận phức tạp. Với lợi thế là trung tâm Niệu khoa hàng đầu Việt Nam và trong khu vực, bên cạnh việc được trang bị đầy đủ phương tiện phẫu thuật nội soi, điều quý giá nhất là Bệnh viện Bình Dân có đội ngũ bác sĩ phẫu thuật tiết niệu hùng hậu và giàu kinh nghiệm trong các phương pháp điều trị sỏi thận, đặc biệt là các can thiệp lấy sỏi thận ít xâm lấn.

BS.CKII Hoàng Thiên Phúc - Trưởng Khoa Niệu B, Bệnh viện Bình Dân, nơi theo dõi hậu phẫu cho người bệnh H. cho biết: “Sau phẫu thuật, người bệnh đã tự đi lại được vào ngày hậu phẫu thứ hai và xuất viện vào ngày hậu phẫu thứ tư. Người bệnh cho biết đây là lần đầu tiên sau hơn 20 năm, người bệnh không còn cảm nhận tình trạng đau tức do sỏi thận gây ra, cơ thể nhẹ nhàng hẳn. Nhờ được phẫu thuật nội soi ít xâm lấn với chỉ một đường rạch nhỏ trên da khoảng 0,5cm, người bệnh cho biết mức độ đau ít hơn hẳn và thời gian hồi phục nhanh hơn so với các lần mổ mở lấy sỏi thận trước đây”.

Bảo Bình