Kết hợp đa mô thức đưa người bệnh thoát khỏi ung thư thận giai đoạn cuối

Gần 2 năm trước, ông D.T.Đ, 56 tuổi, tại TP. HCM được phát hiện mắc ung thư thận phải. Trước đó, ông có biểu hiện tiểu máu và đau tức vùng hông lưng phải. Ngay tại thời điểm được chẩn đoán đầu tiên, ông bất ngờ và suy sụp khi biết rằng đây là một khối ung thư thận giai đoạn IV với đường kính lên đến hơn 11 cm, xâm lấn các cơ quan xung quanh và di căn phổi.

Bác sĩ tại bệnh viện tuyến trước đã giới thiệu người bệnh đến Bệnh viện Bình Dân, một đơn vị chuyên sâu về phẫu thuật tiết niệu, bao gồm điều trị bướu thận. Bác sĩ cũng cho người bệnh biết về tình trạng bệnh của ông đang ở giai đoạn cuối, nguy cơ tử vong cao. Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, với trường hợp ung thư thận giai đoạn cuối, tỉ lệ sống trong 5 năm tối đa chỉ khoảng 15%.

Tại Bệnh viện Bình Dân, các bác sĩ Khoa Ung Bướu đã hội chẩn cùng bác sĩ tiết niệu để đưa ra phác đồ điều trị đa mô thức cho người bệnh. Các bác sĩ đánh giá khối bướu rất lớn (kích thước 112mm x 100mm) chiếm gần hết nhu mô thận phải, xâm lấn nhu mô gan, ung thư di căn phổi, phẫu thuật lúc này không thể đạt mục tiêu triệt căn. Do đó, người bệnh được điều trị theo phác đồ kết hợp liệu pháp nhắm trúng đích và liệu pháp miễn dịch với mục tiêu: Giảm kích thước bướu, tăng khả năng phẫu thuật cắt bướu nguyên phát và kiểm soát các nốt di căn.

BS.CKII Nguyễn Phúc Nguyên - Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Bình Dân cho biết: “Ung thư thận vốn không đáp ứng với các hóa chất điều trị thông thường. May mắn là hiện nay phác đồ phối hợp liệu pháp trúng đích và liệu pháp miễn dịch, được áp dụng tại Bệnh viện Bình Dân từ năm 2023 mang lại kết quả điều trị rất khả quan cho bệnh nhân ung thư thận. Tỷ lệ đáp ứng của phác đồ này giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển và tử vong có thể lên đến hơn 70%, theo kết quả của tác giả Robert Motzer năm 2021 trong một nghiên cứu đa trung tâm có đối chứng ngẫu nhiên trên 1069 bệnh nhân ung thư thận tiến triển. Báo cáo loạt ca mới nhất của Bệnh viện Bình Dân về điều trị toàn thân ung thư thận cũng cho thấy kết quả tương tự. Vì vậy chúng tôi rất hy vọng người bệnh Đ. sẽ có kết quả điều trị tốt với liệu pháp này.”.

Sau 4 tháng, khối bướu thận của ông Đ. đã giảm kích thước đáng kể. Qua kết quả chụp MSCT có cản quang ngực, bụng theo dõi mỗi 3 tháng, các bác sĩ nhận thấy đường kính bướu đã giảm dần từ gần 12 cm còn 8 cm rồi 7 cm. Bên cạnh đó, các tổn thương ở phổi và một số tổn thương cơ quan lân cận của thận đã biến mất hoàn toàn. Lúc này, người bệnh được tư vấn phẫu thuật cắt trọn bướu. Với sự phối hợp giữa các bác sĩ khoa Ung bướu và khoa Niệu tại Bệnh viện Bình Dân, khối bướu thận của ông Đ. đã được phẫu thuật loại bỏ hoàn toàn.

TS.BS Phạm Phú Phát - Trưởng khoa Niệu A, bác sĩ phẫu thuật chính của ca cắt bướu thận cho người bệnh Đ. cho biết: “Khối bướu thận gom nhỏ lại gần một nửa so với trước điều trị bằng liệu pháp miễn dịch và trúng đích, các nốt di căn phổi cũng biến mất. Nếu chỉ nhìn trên hình ảnh học ngay trước lúc phẫu thuật mà không biết về tiền căn của người bệnh, chúng tôi có thể đánh giá đây là một bướu ở giai đoạn T1 (ung thư thận giai đoạn sớm), thậm chí có thể nghĩ đến việc cắt bán phần, để bảo tồn chức năng thận. Nhờ phác đồ điều trị kết hợp, bệnh của ông Đ. đã “hạ giai đoạn” từ ung thư giai cuối xuống giai đoạn sớm, tạo điều kiện thuận lợi cho phẫu thuật. Trong thời gian phẫu thuật gần 4 giờ đồng hồ, người bệnh không phải truyền máu và hồi phục nhanh chóng sau đó. Ông Đ. được rút ống dẫn lưu ở ngày thứ 3 và xuất viện vào ngày hậu phẫu thứ 5”.

Đáng chú ý, trong quá trình điều trị gần 2 năm, người bệnh không bị tác dụng phụ đáng kể nào. Ông Đ. cho biết mình chỉ bị bong da, bôi chất giữ ẩm da là hết. Ông không rụng tóc, không lở miệng, không bứt rứt hoặc mất ngủ. Người bệnh ăn uống tốt, vẫn duy trì việc luyện tập thể dục và sinh hoạt thường ngày.

Theo BS.CKII Nguyễn Phúc Nguyên, phác đồ phối hợp thuốc trúng đích và thuốc miễn dịch trong điều trị ung thư thận có tỷ lệ kiểm soát bệnh cao, lên đến gần 90%. Do đó, bệnh nhân thường ăn ngon, ngủ ngon và thậm chí tăng cân trong quá trình điều trị.

Trao đổi với bác sĩ khi tái khám vào 3 tuần sau phẫu thuật, ông Đ. xúc động nói: “Tôi không biết nói lời nào để cảm ơn. Tôi như sống lại và thấy mình quá may mắn. Tôi muốn cảm ơn bác sĩ Nguyên, vì điều trị rất mát tay và bác sĩ Phát phẫu thuật rất xuất sắc. Trước phẫu thuật, bác sĩ có tư vấn nguy cơ mất máu nhiều khi phẫu thuật, nhưng cuối cùng tôi không phải truyền máu”.

Ông Đ. chia sẻ thành thật: “Tôi không khám bệnh thường xuyên. Tôi sợ bệnh viện lắm. Từ nhỏ tới lớn không uống viên thuốc nào. Khi phát hiện thì bướu đã quá lớn, điều trị khó. Bác sĩ nói là nếu như phát hiện sớm, bướu chừng 4 - 5cm thì còn có thể giữ lại thận được. Lời khuyên của tôi cho người bệnh giống như mình là nên đi khám định kỳ, để phát hiện bệnh sớm. Và khi đã phát hiện bệnh, cần chọn nơi điều trị uy tín, có kinh nghiệm chứ không thể xem trên mạng mà điều trị được”.

BS.CKII Nguyễn Phúc Nguyên cho biết: "Phác đồ điều trị đa mô thức với các thuốc mới, kết hợp với phẫu thuật thành công, mang lại hy vọng sống rất lớn cho bệnh nhân. Ông Đ. sẽ tiếp tục điều trị thêm khoảng 6 tháng thuốc nữa là hoàn tất liệu trình. Ngoài việc đáp ứng rất tốt với phác đồ điều trị, một điều rất đáng ghi nhận là người bệnh và gia đình luôn tuân thủ rất tốt hướng dẫn của bác sĩ, tin tưởng cao, kiên trì theo phác đồ và giữ tinh thần lạc quan”.

Hiện nay, hội chẩn trong điều trị đa mô thức là quy trình tiêu chuẩn trong chẩn đoán và điều trị ung thư, đã được chứng minh giúp cải thiện kết quả điều trị và mang lại chất lượng cuộc sống tốt nhất cho người bệnh. Bệnh viện Bình Dân đã áp dụng quy trình này trên nhiều người bệnh ung thư thận hiệu quả với sự tham gia của đa chuyên khoa bao gồm: Ngoại tiết niệu, nội thận, ung bướu, lồng ngực - mạch máu, gây mê hồi sức, chẩn đoán hình ảnh, giải phẫu bệnh, nội tim mạch. Quy trình hội chẩn và điều trị đa mô thức đòi hỏi đa chuyên khoa với trình độ chuyên môn cao. Tại Việt Nam hiện chỉ có một số trung tâm có thể áp dụng quy trình này như tại Bệnh viện Bình Dân.

Để phát hiện sớm và phòng ngừa ung thư thận, bác sĩ khuyến cáo người có yếu tố nguy cơ cao đối với bướu thận nên đi tầm soát sức khỏe mỗi năm ít nhất một lần. Đó là: Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư thận; những người mắc hội chứng di truyền liên quan đến ung thư thận như bệnh Von Hippel-Lindau, hội chứng Birt-Hogg-Dubé, ung thư biểu mô tế bào thận nhú di truyền; những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối hoặc chạy thận nhân tạo dài hạn; những người đã từng được chẩn đoán ung thư thận hoặc một số loại ung thư nhất định như ung thư bàng quang, nhất là người hút thuốc lá; những người tiếp xúc lâu dài với các chất độc như trichloroethylene hoặc cadmium, người hút thuốc lá nhiều; người tiểu máu, đau hông lưng dai dẳng, giảm cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, thiếu máu hoặc sờ thấy khối cứng vùng bụng.

Đối với những người có nguy cơ cao, nội dung sàng lọc có thể bao gồm siêu âm bụng, trong trường hợp có chỉ định có thể chụp CT hoặc MRI bụng, xét nghiệm nước tiểu để tìm tế bào máu hoặc các tế bào lạ, xét nghiệm di truyền nếu có tiền căn gia đình mắc ung thư thận.

Qua trường hợp của người bệnh Đ, cho thấy ung thư thận ngay cả ở giai đoạn cuối không phải là dấu chấm hết. Những tiến bộ y học giúp người bệnh ung thư thận hiện nay có cơ hội giảm tiến triển của bệnh, tăng khả năng phẫu thuật và kéo dài thời gian sống còn cho người bệnh.

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 2246 ca mắc mới ung thư thận, xếp thứ 17 trong số các ung thư thường gặp, theo số liệu thống kê của Tổ chức Ung thư Toàn cầu GLOBOCAN 2022.

Liệu pháp miễn dịch (immunotherapy) là liệu pháp giúp hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể chống lại tế bào ung thư. Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (Immune Checkpoint Inhibitors) giúp hệ miễn dịch nhận diện và tấn công tế bào ung thư hiệu quả hơn.

Liệu pháp nhắm trúng đích (targeted therapy) là sử dụng thuốc nhắm vào những phân tử chuyên biệt mà tế bào ung thư cần để sinh tồn và lan rộng.

Liệu pháp miễn dịch và liệu pháp nhắm trúng đích là phương pháp điều trị tiên tiến, ít tác dụng phụ, mang lại hiệu quả điều trị cao cho người bệnh ung thư thận giai đoạn muộn. Người bệnh thường ít gặp các tác dụng phụ như nôn ói, rụng tóc, ít nguy cơ giảm tiểu cầu, bạch cầu và không đau.

Liệu pháp miễn dịch đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép trong điều trị nhiều bệnh ung thư, nhưng hiện nay chưa được bảo hiểm y tế chi trả.

Hiện nay, thuốc miễn dịch Pembrolizumab có trong chương trình điều trị người bệnh ung thư, trong đó có ung thư thận, đang được áp dụng tại Bệnh viện Bình Dân.

Bảo Bình