Sử dụng muối, các gia vị mặn có I-ốt để nâng cao sức khỏe

Tác hại đối với sức khỏe khi thiếu I-ốt

Theo Tổ chức Y tế Thế giới ước tính hiện có khoảng 1,88 tỷ người trên toàn thế giới có nguy cơ thiếu I-ốt. Gần một phần ba dân số thế giới sống ở các khu vực có hàm lượng I-ốt trong tự nhiên thấp do đó phải thường xuyên can thiệp bổ sung I-ốt trong bữa ăn hàng ngày. Khoảng 29,8% (241 triệu) trẻ em ở độ tuổi đi học trên toàn cầu được ước tính không ăn đủ lượng I-ốt.

Tình trạng thiếu I-ốt có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào, từ thời kỳ bào thai, sơ sinh, trẻ nhỏ đến khi trưởng thành. Tùy thuộc giai đoạn phát triển của cơ thể mà tình trạng thiếu I-ốt gây ra các rối loạn bệnh lý khác nhau.

Thiếu I-ốt ở các giai đoạn sớm, nhất là thời kỳ bào thai gây nên những khuyết tật, tổn thương của hệ thần kinh và não bộ như đần thần kinh, đần phù niêm, sảy thai, đẻ non, chậm phát triển trí tuệ, thể chất, tâm sinh lý.

Thiếu I-ốt ở thời kỳ sau sinh, tuổi thanh thiếu niên và trưởng thành biểu hiện thường gặp và nhẹ nhất là bệnh bướu cổ (tình trạng phì đại của tuyến giáp). Tuyến giáp là nơi sản xuất ra các hormone giáp, trong đó I ốt là một nguyên liệu chủ yếu để tổng hợp các hormone này. Khi thiếu I ốt, cơ thể sẽ phản ứng bù trừ bằng cách tăng sinh tuyến giáp, nhằm tăng cường hoạt động để sản sinh lượng hormone đầy đủ, vì vậy dẫn đến hiện tượng phì đại tuyến giáp hay bướu cổ. Nặng hơn là gây chậm phát triển thể lực, đần độn, khả năng học tập kém.

Nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhiều nhất do thiếu I ốt là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và trẻ sơ sinh, đây là nhóm đối tượng có nhu cầu I-ốt cao. Nhóm nhạy cảm khác là trẻ nhỏ ở thời kỳ bú mẹ vì giai đoạn này sữa mẹ hầu như là nguồn duy nhất cung cấp I-ốt cho trẻ sơ sinh trong 6 tháng đầu đời.

Sử dụng muối I-ốt để phòng các rối loạn do thiếu I-ốt

Cơ thể không tự tổng hợp được I-ốt mà phải thu nhận từ bên ngoài vào, chủ yếu qua đường thức ăn và nước uống. Tuy nhiên, hàm lượng I-ốt trong thức ăn phụ thuộc vào nguồn I-ốt của môi trường, chủ yếu trong đất và nước. Các vùng đất liền xa biển, vùng núi hoặc vùng lũ lụt nhiều, hàm lượng I-ốt trong đất thấp hơn các vùng khác. Nồng độ I ốt thấp trong đất và nước dẫn đến thực vật và động vật sinh sống trong khu vực bị thiếu I-ốt.

Do đó, để nâng cao sức khỏe, phòng các rối loạn do thiếu I-ốt cần bổ sung một hàm lượng I-ốt phù hợp vào thức ăn hàng ngày. Thông dụng và phổ biến nhất là tăng cường I-ốt vào muối ăn và các gia vị mặn. Biện pháp bổ sung I-ốt vào muối ăn hàng ngày được nhiều quốc gia áp dụng. Các nghiên cứu trong và ngoài nước đều cho thấy đây là một biện pháp phòng bệnh có hiệu quả nhất, thực hiện đơn giản và chi phí thấp nhất.

Người dân sử dụng muối I-ốt như muối thường. Dùng muối I-ốt để nấu ăn, chấm hoa quả, ướp thịt, ướp cá, ướp các loại thực phẩm, hoặc muối dưa, cà và chế biến các loại thức ăn khác.

Lưu ý, khi lựa chọn muối I-ốt, để tránh không mua phải muối giả, không đủ tiêu chuẩn phòng bệnh người dân cần chọn những gói muối I-ốt có bao bì nguyên vẹn, muối phải khô, sạch, không lẫn những tạp chất bẩn; có hàm lượng I-ốt cụ thể; có nhãn mác nơi sản xuất, địa chỉ nơi sản xuất, ngày tháng sản xuất, hạn sử dụng và có đăng ký chất lượng rõ ràng. Cần bảo quản muối I-ốt trong hộp hay lọ kín, để ở nơi khô ráo, mát không bị ánh nắng chiếu vào (tránh để muối quá gần bếp lửa).

Bác sĩ Hồ Thị Hồng