Phòng ngừa suy dinh dưỡng trẻ em

Biểu hiện của suy dinh dưỡng là trẻ chậm lớn, hay mắc các bệnh nhiễm khuẩn như tiêu chảy, nhiễm khuẩn hô hấp,… trẻ bị giảm khả năng học tập, mất tập trung. Điều đáng lưu ý là trẻ bị suy dinh dưỡng nhẹ và vừa ít được chú ý vì trẻ vẫn bình thường, ở trong cùng một cộng đồng có nhiều trẻ suy dinh dưỡng càng khó nhận biết hơn vì các trẻ đều nhỏ bé như nhau.

Để nhận biết trẻ bị suy dinh dưỡng cần theo dõi cân nặng, chiều cao của trẻ hàng tháng. Trẻ em bị suy dinh dưỡng khi trẻ không tăng cân, nhẹ cân hơn đứa trẻ bình thường cùng tuổi, theo bảng chuẩn cân nặng chiều cao theo tuổi. Phần lớn trẻ bị suy dinh dưỡng là do chế độ ăn thiếu cả về số lượng và chất lượng trong khẩu phần ăn hàng ngày. Trẻ dưới 5 tuổi có nhu cầu dinh dưỡng cao để phát triển cơ thể, để áp ứng nhu cầu đó cần cho trẻ ăn uống đầy đủ theo lứa tuổi. Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, từ tháng thứ 7 ngoài sữa mẹ cho trẻ ăn thêm thức ăn bổ sung. Khi cho trẻ ăn bổ sung cần đảm bảo đủ 4 thành phần theo ô vuông thức ăn là chất bột, chất đạm, chất béo, vitamin và muối khoáng. Nhiều bà mẹ chỉ cho con ăn bột muối, không cho dầu mỡ, rau xanh, thức ăn động vật và quả chín. Đây là tập quán nuôi dưỡng chưa hợp lý cần phải khắc phục. Mặt khác để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng trẻ nhỏ cần được ăn nhiều bữa trong ngày vì trẻ không thể ăn một lần với lượng thức ăn như trẻ lớn hoặc người lớn.

Trẻ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn, các bệnh ký sinh trùng cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến suy dinh dưỡng. Những bệnh lý trẻ thường mắc phải là viêm đường hô hấp, tiêu chảy,.. nhất là ở những trẻ không được bú sữa mẹ thì xác suất mắc bệnh sẽ cao hơn những trẻ bình thường. Khi bệnh trẻ thường cảm thấy khó chịu và biếng ăn. Những kháng sinh trong thuốc không chỉ tiêu diệt các vi trùng gây hại cho cơ thể, mà còn tiêu diệt các vi khuẩn có lợi ở đường ruột dẫn đến rối loạn đường tiêu hóa kéo dài, điều này khiến trẻ biếng ăn và thức ăn không được hấp thụ triệt để.

Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo lkhiến trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi. Trẻ không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng đặc biệt là các vi chất giúp trẻ phát triển chiều cao tốt. Trẻ thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, khiến trẻ không hấp thu được các dưỡng chất, nhất là thiếu các loại vitamin cần thiết cho phát triển chiều cao như canxi, sắt, kẽm, vitamin D, vitamin A,…

Ngoài chăm sóc về dinh dưỡng đứa trẻ cần được chăm sóc tốt về tâm lý, tình cảm và vệ sinh tốt. Trẻ từ 5 - 24 tháng dễ bị suy dinh dưỡng vì thời kỳ này nhu cầu dinh dưỡng cao, thời kỳ thích ứng với môi trường, nhạy cảm với bệnh tật và cơ thể trẻ non nớt chưa thích nghi hoàn toàn với môi trường xung quanh. Những trẻ không được bú mẹ đầy đủ, trẻ sơ sinh có cân nặng dưới 2500g, trẻ sinh đôi, sinh ba, trẻ sinh ra trong gia đình có đông con, điều kiện vệ sinh kém cũng dễ bị suy dinh dưỡng. Một trong các tình huồng thường gặp là trẻ suy dinh dưỡng thể thấp còi.

Cần xây dựng một chế độ ăn hợp lý cho trẻ, muốn phòng suy dinh dưỡng trẻ em cần có sự hiểu biết, chủ động và thay đổi thực hành của mỗi gia đình. Do đó, chương trình phòng chống suy dinh dưỡng lấy gia đình là đối tượng thực hiện công tác chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em trong đó vai trò của người mẹ là then chốt; yếu tố di truyền, môi trường sống và dinh dưỡng là những yếu tố quan trọng tác động đến quá trình phát triển chiều cao và tầm vóc của trẻ, trong đó, dinh dưỡng là yếu tố quan trọng nhất và có thể can thiệp được.

BS Phước Nhường