TP. HCM: Thiếu thuốc phóng xạ trong chẩn đoán, điều trị ung thư

Các dược chất phóng xạ như Technitium-99m và các chất gắn, dược chất phóng xạ 18F-FDG,…. được dùng rộng rãi trong chẩn đoán, xác định giai đoạn bệnh lý, cũng như phát hiện sớm và theo dõi bệnh lý tái phát. Tại TP. HCM, các bệnh viện có trang bị PET/CT sử dụng dược chất phóng xạ 18F-FDG để chẩn đoán bệnh lý ung thư và một số bệnh lý khác gồm Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Quân y 175, Bệnh viện Ung Bướu. Nhu cầu sử dụng các dược chất phóng xạ phóng xạ trong chẩn đoán và điều trị tại TP. HCM, đặc biệt tại các bệnh viện chuyên khoa như Bệnh viện Ung Bướu là rất lớn và ngày càng gia tăng do yêu cầu của chẩn đoán và điều trị.

Theo thông tin trên cổng thông tin điện tử của Cục Quản lý Dược, có 3 cơ sở sản xuất dược chất phóng xạ 18F-FDG được cấp giấy đăng ký lưu hành, trong đó có 2 nhà máy sản xuất tại Hà Nội và 1 nhà máy tại TP. HCM (Công ty Cổ phần Y học Rạng Đông - Chi nhánh tại TP. HCM). Đặc điểm của 18F-FDG là có tuổi thọ ngắn (dưới 12 giờ) và thời gian bán hủy ngắn (khoảng 110 phút) nên việc sử dụng phải được tiến hành ngay sau khi sản xuất. Việc vận chuyển thuốc từ các địa phương khác về thành phố để sử dụng là không khả thi.

Được biết, Bệnh viện Ung Bướu được trang bị hai máy chụp PET/CT, công suất 30 ca/máy/ngày. Nếu cả hai máy vận hành và được cung cấp đủ 18F-FDG, công suất đáp ứng tối đa lên 50-60 ca/ngày. Bệnh viện Ung Bướu chưa được trang bị hệ thống Cyclotron để tự chủ nguồn thuốc 18F-FDG mà phải mua từ đơn vị sản xuất hoặc chuyển nhượng từ Bệnh viện Chợ Rẫy. Tuy nhiên, nguồn cung cấp thuốc phóng xạ chuyển nhượng từ Bệnh viện Chợ Rẫy trung bình chỉ chụp được 7-9 ca/ngày, mỗi tuần 3 ngày, con số này đáp ứng chưa đến 1/3 nhu cầu hiện tại của bệnh viện.

Nguyên nhân của tình trạng thiếu thuốc phóng xạ do hệ thống Cyclotron sản xuất thuốc phóng xạ tại Bệnh viện Chợ Rẫy đã vận hành từ lâu, khả năng sản xuất không đủ đáp ứng cho nhu cầu sử dụng của các bệnh viện tại thành phố.

Bên cạnh đó, dây chuyền sản xuất dược chất phóng xạ của Công ty Cổ phần Y học Rạng Đông - Chi nhánh tại TP. HCM nằm trong khuôn viên thuộc Trung tâm Nghiên cứu và triển khai công nghệ bức xạ - Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghệ) nhưng do một số nguyên nhân khách quan, nên chưa thể đưa dây chuyền sản xuất vào hoạt động và cung ứng ra thị trường.

Hiện Sở Y tế TP. HCM đã đưa ra một số giải pháp trước mắt, các bệnh viện vẫn tiếp tục chuyển nhượng thuốc từ Bệnh viện Chợ Rẫy để duy trì hoạt động chẩn đoán bằng phương pháp PET/CT. Song song đó, để giải quyết nhu cầu chẩn đoán sớm cho người bệnh khi không đủ thuốc 18F-FDG, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp cận lâm sàng khác để thay thế như MRI, CT scan…

Ngoài ra, Sở Y tế đã kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung tâm Nghiên cứu và triển khai công nghệ bức xạ - Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam hỗ trợ phối hợp thực hiện các thủ tục pháp lý để đưa nhà máy của Công ty Cổ phần Y học Rạng Đông tại TP. Thủ Đức vào hoạt động.

Với đặc điểm hệ thống y tế của thành phố, ngành y tế thành phố không chỉ tiếp nhận người bệnh trên địa bàn mà còn tiếp nhận số lượng lớn người bệnh từ các Vùng, nơi khác đến khám, do đó về lâu dài, thành phố cần được trang bị thêm các lò Cyclotron để đủ khả năng cung ứng dược chất phóng xạ cho các cơ sở y tế chuyên ngành, đặc biệt như Bệnh viện Ung Bướu.

Hiện nay, ngành y tế thành phố đang xây dựng đề án huy động nguồn lực xã hội trong đầu tư phát triển y tế trên địa bàn TP. HCM giai đoạn 2024 - 2025 và những năm tiếp theo. Trong đề án, Bệnh viện Ung Bướu chủ trì "Dự án đầu tư xây dựng lò Cyclotron sản xuất nguồn đồng vị phóng xạ dùng trong y tế và dự án đầu tư xây dựng trung tâm xạ trị Proton đặt tại Bệnh viện Ung Bướu" nhằm chủ động nguồn cung ứng dược chất phóng xạ, phục vụ chẩn đoán và điều trị cho Nhân dân.

Ngọc Nguyễn