Cứu sống bệnh nhi bị sốt mò đầu tiên ở khu vực phía Nam

Qua khai thác bệnh sử, bé C bị sốt nhẹ, chán ăn trong 4 ngày đầu, đến ngày 5 và 6 thì có dấu hiệu sốt cao hơn, nôn ói, da xanh xao và đi tiểu sậm màu. Được biết, gia đình bé làm nông, có nhiều ruộng lúa quanh nhà, trước đây bé hoàn toàn khỏe mạnh.

Bé nhập viện trong tình trạng thiếu máu nặng (dung tích hồng cầu 16%), gan to 4 cm dưới hạ sườn phải và lách to độ 4; các xét nghiệm tại cấp cứu cho thấy nhiễm khuẩn nặng CRP 188 mg/L, Ferritin 4403,85 ug/L, lactate 4,3 mmol/l; tổn thương phổi và tràn dịch màng phổi phải.

Diễn tiến bé sốt cao kéo dài, tổn thương gan và thận nặng (men gan > 1000 UI/L), phản ứng viêm còn rất cao LDH: 2314.9 U/L, Ferritin: 10951 ug/L, đông máu nội mạch lan toả với D-Dimer > 20 ug/ml và tiểu cầu giảm 31.000/mm3; tổn thương phổi với hội chứng nguy kịch hô hấp cấp do viêm lan toả 2 phổi, tuỷ đồ có hình ảnh thực bào máu.

Bệnh nhi được giúp thở do tổn thương phổi, truyền máu, dùng kháng sinh Vancomycin và Carbapenem do tình trạng viêm phổi nặng, nhiễm khuẩn huyết và suy đa cơ quan nặng. Sau 2 ngày kháng sinh trên không đáp ứng, bé vẫn sốt cao kéo dài liên tục.

Qua hỏi bệnh và thăm khám kỹ ghi nhận sang thương da ở ngực phù hợp với sốt mò. Kết quả phân lập tác nhân trong máu bằng PCR cũng ghi nhận Orientia tsutsugamushi phù hợp với tình trạng của bé.

Sau 3 ngày điều trị bằng Levofloxacin, bé đã hết sốt, các chỉ số chức năng cơ quan cải thiện dần, được rút nội khí quản, và xuất viện sau 10 ngày điều trị.

Đây là ca bệnh sốt mò đầu tiên tại bệnh viện Nhi đồng 1 và là ca đầu tiên ở trẻ em được chẩn đoán tại miền Nam. Diễn tiến rất nặng và nguy kịch với các biến chứng có thể tử vong là rối loạn tri giác, viêm phổi suy hô hấp, tán huyết và đông máu nội mạch lan toả, cũng như là hội chứng thực bào máu rất hiếm gặp trong bệnh sốt mò.

Việc phát hiện tác nhân gây bệnh dựa vào xét nghiệm sang thương da bằng kỹ thuật PCR hiện đại và sử dụng kháng sinh Levofloxacin kịp thời đã giúp chẩn đoán và cứu sống bé.

Theo PGS.TS.BS Phùng Nguyễn Thế Nguyên - Trưởng khoa hồi sức nhiễm, bệnh viện Nhi đồng 1, để phòng tránh bệnh, người lớn và trẻ em hạn chế đi vào vùng bụi rậm, cỏ thấp, vùng đất ẩm, vách núi, hang động. Khi đi vào những khu vực nghi có nhiều ấu trùng mò nên mặc quần áo dài, buộc kín gấu quần, mang tất, ủng. Y văn ghi nhận ở miền Nam Việt Nam, khoảng 50% bệnh nhân bị sốt mò do ấu trùng đốt khi làm việc ở ruộng lúa.

Nếu bị các nốt đốt lạ và sốt cao, không rõ nguyên nhân, cần kiểm tra kỹ tất cả bề mặt da trên cơ thể tìm các vết đốt, sau đó cần đưa đến các cơ sở y tế sớm để được các bác sĩ khám bệnh, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Bệnh sốt mò (hay còn gọi là sốt do ấu trùng mò hay sốt bờ bụi) là bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra bởi Orientia tsutsugamushi (một loại vi khuẩn thuộc họ Rickettsia và lây sang người thông qua ấu trùng mò thuộc họ Trombicula (tên Leptotrombidium). Các ấu trùng mò này thường có ký chủ trung gian là những loài động vật gặm nhấm, chủ yếu là chuột, chim hoặc gia súc, gia cầm.

Bệnh có biểu hiện là sốt cao kéo dài, có vết loét da do ấu trùng mò đốt, phát ban dạng sẩn. Đặc điểm của vết loét thường 1 vết hình tròn hoặc bầu dục, đường kính khoảng 5 - 10 mm, không đau, không ngứa, viền đỏ và nổi gờ trên mặt da. Lúc đầu màu vàng xám, sau đó đóng vảy màu nâu hoặc đen. Vị trí hay gặp ở các nếp gấp của cơ thể như: tay, cổ, gáy, thân mình, đùi, bẹn, rốn,... khoảng tuần thứ 2 kể từ khi mò đốt sang thương sẽ bong vảy để lại vết loét đáy sạch khô, màu đỏ tươi có viền cứng. Từ vết loét, Orientia tsutsugamushi xâm nhập vào hệ bạch huyết gây viêm hạch tại chỗ rồi sưng, viêm và đau hạch toàn thân; đồng thời chúng xâm nhập vào máu, gây viêm nội mạc vi mạch máu toàn thân tổn thương viêm nhiễm các cơ quan.

Ngọc Nguyễn