AI lên ngôi và lời khuyên về kỹ năng chọn nghề

Anh Đậu Anh Tùng (quận Cầu Giấy, Hà Nội) tốt nghiệp cao đẳng ngành điện lạnh. Sau hơn nửa năm làm phục vụ ở một quán cà phê, anh Tùng hiện đang làm nhân viên bán hàng cho một cửa hàng điện lạnh tại quận Thanh Xuân (Hà Nội).

“Tôi còn may mắn hơn nhiều bạn bè vì trong quá trình bán hàng, được sử dụng kiến thức đã được học để tư vấn cho khách hàng. Dù rất muốn làm việc ở môi trường sâu hơn về kỹ thuật đã được học, nhưng tôi và nhiều bạn bè rất khó xin được việc làm vì nhu cầu tuyển dụng không nhiều trong khi lượng ứng viên rất lớn”, anh Tùng nói.

Không may mắn như anh Tùng, anh Nguyễn Văn Đức tốt nghiệp cử nhân ngành vận tải đường sắt năm 2023. Mất 2 năm không xin được việc đúng chuyên ngành đã học, anh Đức kinh qua đủ các công việc để kiếm sống như phục vụ tại quán ăn, nhân viên trông coi kho hoa quả cho tiểu thương chợ đầu mối, thậm chí chạy xe ôm công nghệ…

Quá mệt mỏi vì áp lực tiền thuê nhà, chi phí sinh hoạt tại thành phố, tháng 3.2025, anh Đức quyết định về quê Hà Tĩnh. “Tôi xin làm cộng tác viên bán hàng cho một hãng sơn tại trung tâm thị trấn. Dù không có áp lực về doanh số nhưng tôi không có lương cơ bản, thu nhập phụ thuộc vào doanh số bán hàng. Bố mẹ biết tôi buồn và áp lực nên không thúc ép, nhưng là thanh niên, cuộc sống bấp bênh và phụ thuộc gia đình khiến tôi rất khổ tâm. Nghĩ lại 4 năm đèn sách mà không xin được việc làm phát huy được những gì đã học, tôi rất buồn…”, anh Đức chia sẻ.

Chị Đàm Thị Minh Anh (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) tốt nghiệp khoa tiếng Hàn một trường đại học nhưng hiện làm quản lý một nhà hàng tại quận Cầu Giấy (Hà Nội). Tốt nghiệp đại học năm 2022, chị Minh Anh từng làm nhân viên cho một chi nhánh văn phòng du lịch Hàn Quốc mở tại Hà Nội; làm phiên dịch viên công tác với một công ty du lịch… Công việc bấp bênh, nhiều áp lực, chị Minh Anh quyết định dừng ước mơ thời trẻ, ứng tuyển làm nhân viên hành chính của một nhà hàng. Nhờ chăm chỉ, nhanh nhẹn, quán xuyến công việc chỉn chu, hiện chị làm quản lý, mức lương khoảng 20 triệu đồng/tháng.

Các chuyên gia về việc làm, hướng nghiệp cho rằng, nhiều người không chuẩn từ khâu chọn ngành chọn nghề dẫn tới khi ra trường, gia nhập thị trường lao động thì không tìm được chỗ đứng. Có người làm trái ngành hoàn toàn, có người chỉ tận dụng được chút ít kiến thức đã học cho công việc hiện tại.

“Trước khi lựa chọn ngành nghề, các bạn trẻ cần hiểu rõ bản thân và nghề nghiệp mình mong muốn. Việc chọn ngành nghề cũng cần sự đồng hành của nhà trường, gia đình để có định hướng, lựa chọn tốt nhất, phù hợp nhất. Chọn ngành trong thời điểm hiện tại, ngoài đáp ứng đam mê còn phải tính đến yêu cầu, xu hướng của thị trường lao động”, ông Lê Quang Trung – nguyên Phó Cục trưởng phụ trách Cục Việc làm cho hay.

Chung quan điểm, bà Nguyễn Thị Lan Hương – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học lao động xã hội cho rằng, thị trường lao động hiện nay luôn biến động, khi chọn lựa nghề nghiệp, lao động phải nhận định một phần xu thế và trau dồi kỹ năng để đáp ứng đòi hỏi của công việc trong tương lai.

“Không nên tư duy cứ có tấm bằng cử nhân trong tay thì lập tức tìm được công việc phù hợp. Khi bạn làm tốt, có nhiều người làm xuất sắc; khi bạn xuất sắc, thậm chí có người xuất sắc hơn”, bà Hương nói.

Bà Hương cũng khuyến cáo trong bối cảnh hiện nay, lao động đặc biệt quan tâm trau dồi kỹ năng, nâng cao ý thức tự học tập và cập nhật kiến thức về AI.