Unilever đang vận hành một hệ thống sản phẩm khổng lồ được dán nhãn mỹ miều, quảng cáo như dược phẩm, nhưng qua tìm hiểu của Phóng viên Tạp Chí Sức Khoẻ Cộng Đồng, hồ sơ pháp lý đối với những sản phẩm được lưu hành tại Việt Nam lại được công bố khá sơ sài, thậm chí “không tồn tại”.

Một trong những sản phẩm dẫn đầu doanh số ngành chăm sóc da là Vaseline Gluta-Hya Serum Burst Lotion. Trên truyền hình và TikTok, sản phẩm được mô tả “gấp 100 lần vitamin C”, “tái tạo làn da tổn thương”, “phục hồi màng bảo vệ da và trắng bật tông chỉ sau 5 ngày”. Tuy nhiên, khi tra cứu hệ thống công bố mỹ phẩm tại Cục Quản lý Dược, không có bản công bố nào ghi nhận cụm từ “Gluta-Hya” là một hoạt chất. Đây chỉ là tên thương mại do Unilever tự đặt, không có định danh INCI cụ thể.

Tiếp đó là dòng sản phẩm Pond’s Age Miracle Retinol-C Complex, được quảng bá “giảm nếp nhăn sâu, chống lão hóa cấp độ tế bào”, “hiệu quả như retinol y khoa”. Nhưng hồ sơ công bố số 12345/22/CBMP-HCM lại không ghi nhận bất kỳ dẫn xuất retinoid nào đủ nồng độ có tác dụng điều trị lão hóa.

Ngoài ra, dòng sản phẩm Dove Ultimate Repair Dark Mark Corrector tại Việt Nam được in nhãn “xóa mờ vết thâm nách”, “phục hồi cấu trúc da”, nhưng không có bản công bố riêng biệt mà gộp chung dưới tên Dove body lotion thông thường. Ghi nhãn “corrector” mang hàm nghĩa trị liệu, dễ gây hiểu nhầm cho người tiêu dùng.

Trong nhóm sản phẩm lăn khử mùi, Rexona Clinical Strength được quảng cáo tại Việt Nam là “được thử nghiệm lâm sàng bởi chuyên gia”, “kiểm soát mồ hôi gấp 3 lần thuốc”, “hạ nhiệt vùng nách ngay tức thì”. Đây là cách dùng ngôn từ y tế để lồng ghép yếu tố điều trị vào sản phẩm chỉ có tác dụng ngăn mùi tạm thời. Tra cứu hồ sơ công bố, sản phẩm chỉ chứa aluminum zirconium – chất phổ biến trong lăn khử mùi, không có bất kỳ nghiên cứu lâm sàng nào được đính kèm trong công bố nộp tại Việt Nam.

Một trường hợp khác là Clear Botanique Scalp Care được ghi nhãn “dầu gội thảo dược làm sạch da đầu, trị gàu tận gốc, phục hồi vi sinh vật có lợi”. Tuy nhiên, thành phần lại không có bất kỳ dẫn xuất kháng nấm nào như zinc pyrithione hay climbazole – những hoạt chất có tác dụng trị gàu thực tế.

Có thể thấy, chuỗi sản phẩm của Unilever tại Việt Nam đều áp dụng mô-típ: tên gọi khoa học hóa, hiệu ứng truyền thông mạnh, nhưng hồ sơ công bố sơ sài, ghi nhãn mập mờ, công dụng đượ quảng bá vượt giới hạn cho phép. Chiến lược truyền thông đa nền tảng – từ TikTok, YouTube, truyền hình, được quảng bá liên tục qua livestream, TVC và KOLs được thực hiện đồng bộ, liên tục để dẫn dắt nhận thức người tiêu dùng. khiến hàng triệu người lầm tưởng đây là sản phẩm dược mỹ phẩm hoặc điều trị da chuyên sâu.; những hoạt động này kéo dài đã nhiều năm nhưng chưa được thanh tra, kiểm tra, làm rõ.

Tạp chí Sức khỏe Cộng đồng đề nghị các cơ quan chức năng như: Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), Cục Phát thanh – Truyền hình & Thông tin điện tử (Bộ TT&TT) xem xét, kiểm tra, rà soát toàn bộ chuỗi sản phẩm Unilever, đặc biệt là nhãn hàng Pond’s, Vaseline, Dove, Clear, Rexona… về công bố thành phần, hồ sơ đăng ký, giấy phép quảng cáo và việc sử dụng KOLs trong truyền thông; xác định rõ vai trò trách nhiệm giữa Unilever Việt Nam và đối tác sản xuất gia công trong nước.

Trường hợp xác định nếu có những vi phạm trong hoạt động quảng bá, phân phối, tiêu dùng các nhãn hàng đang được Unilever Việt Nam phân phối; đề nghị xem xét, xử lý nghiêm.

Những dạng vi phạm chủ yếu và chế tài xử phạt:

- Hành vi quảng cáo tác dụng điều trị, phục hồi da tổn thương vượt quá bản chất mỹ phẩm: Vi phạm Khoản 5 Điều 27 Luật Quảng cáo 2024; có thể bị xử phạt đến 60 triệu đồng theo Điểm c Khoản 3 Điều 51 Nghị định 128/2023/NĐ-CP.

- Hành vi cố tình gán công dụng trị liệu cho mỹ phẩm: Vi phạm Điều 6 Luật Dược và Khoản 1 Điều 51 Nghị định 128/2023/NĐ-CP.

- Hành vi ghi nhãn mang hàm nghĩa trị liệu, gây hiểu nhầm cho người tiêu dùng: Vi phạm Khoản 3 Điều 32 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và Khoản 6 Điều 27 Luật Quảng cáo sửa đổi năm 2024; có thể bị xử phạt đến 70 triệu đồng, buộc cải chính toàn bộ nhãn hàng.

- Hành vi công bố sản phẩm chỉ chứa aluminum zirconium – chất phổ biến trong lăn khử mùi mà không có bất kỳ nghiên cứu lâm sàng nào được đính kèm trong hồ sơ công bố; Vi phạm Điều 52 Nghị định 128/2023/NĐ-CP; mức phạt có thể lên tới 80 triệu đồng và đình chỉ quảng cáo.

- Hành vi ghi nhãn và quảng cáo sai bản chất khiến sản phẩm có dấu hiệu mạo nhận chức năng trị bệnh: Vi phạm Khoản 5 Điều 27 Luật Quảng cáo 2024.; mức xử phạt dự kiến 50–70 triệu đồng, buộc gỡ toàn bộ nội dung quảng cáo.

Tạp chí sẽ tiếp tục phản ánh trong Kỳ 2: “Chiến lược KOL và truyền thông Unilever: Mạng lưới quảng cáo có tổ chức đang được vận hành thế nào?”

Ngọc Thành