Cần tiêm vắc xin phòng bệnh dại cho dù chó, mèo đã được tiêm vắc xin dại

Bác sĩ Nguyễn Quý - Trưởng khoa kiểm soát bệnh tật - HIV, trung tâm y tế huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk cho biết, trên thế giới đã từng phát hiện chó tiêm phòng vẫn tử vong do dại và chưa có nghiên cứu nào khẳng định chó, mèo đã tiêm phòng thì người bị cắn, cào sẽ không mắc bệnh dại.

Mặc dù vắc xin dại tiêm cho chó, mèo giúp giảm tỷ lệ dại trên vật nuôi nhưng hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu 100% con vật đã tiêm phòng sẽ không mắc bệnh dại. Hiệu quả miễn dịch ở động vật sau khi tiêm phòng dại phụ thuộc nhiều vào yếu tố chất lượng vắc xin, kỹ thuật tiêm, thời điểm tiêm, tiêm có đúng phác đồ và có tiêm nhắc lại mỗi năm hay không. Vì vậy, khi chó cắn, mèo cào người dân cần sơ cứu tại chỗ và đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, hướng dẫn tiêm vắc xin phòng bệnh dại.

Bệnh dại có quá trình ủ bệnh rất phức tạp, có thể chỉ trong vòng từ 7 đến 10 ngày nhưng cũng có thể kéo dài trên 1 năm, phụ thuộc vào mức độ nặng, nhẹ và vị trí vết cắn của động vật. Điều này dẫn đến tình trạng khó kiểm soát, khó theo dõi và điều trị sau khi bị chó mèo cào, cắn. Trong các trường hợp vết cắn nặng, nhiều vết cắn hoặc vết cắn ở vị trí gần thần kinh trung ương, như đầu, mặt, cổ, đầu chi, bộ phận sinh dục… thì vi rút dại phát tán rất nhanh. Nếu không được xử trí vết thương đúng cách, tiêm huyết thanh và vắc xin kịp thời, người bị chó, mèo cào, cắn sẽ tử vong trong thời gian ngắn. 100% người lên cơn dại sẽ tử vong.

Do đó, khi bị chó, mèo cào, cắn mọi người cần rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải rửa vết thương bằng nước sạch dưới vòi nước chảy liên tục 15 phút. Sau đó, tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 45 - 70%, rượu mạnh hoặc cồn iod,… để làm giảm thiểu lượng vi rút dại tại vết cắn. Sau đó, cần khẩn trương đến các cơ sở y tế gần nhất để được đánh giá vết thương, tư vấn tiêm chủng vắc xin và huyết thanh theo từng trường hợp, tình trạng và số lượng vết cắn, vị trí bị cắn. Đặc biệt lưu ý, khi tiêm vắc xin phòng dại, cần loại bỏ suy nghĩ tiêm một mũi rồi thôi. Nhiều trường hợp đã tử vong do tiêm không đủ liều.

Theo hướng dẫn giám sát, phòng chống bệnh dại trên người do Bộ Y tế ban hành, việc tiêm vắc xin dự phòng bệnh dại và tiêm nhắc lại theo định kỳ được khuyến cáo cho cán bộ thú y, nhân viên phòng thí nghiệm làm việc với vi rút dại, người làm nghề giết mổ chó, người dân và những người đi du lịch đến các khu vực lưu hành bệnh dại. Việc tiêm phòng trước khi bị động vật nghi dại cào, cắn, liếm vừa giúp giảm tỷ lệ tử vong do dại vừa giúp giảm số mũi tiêm nếu không may bị phơi nhiễm. Hiện, Việt Nam đang có 2 loại vắc xin phòng dại gồm Verorab (Pháp) và vắc xin Abhayrab (Ấn Độ).

Theo bác sĩ Nguyễn Quý, nhiều người mang tâm lý lo ngại tác dụng phụ của vắc xin phòng dại. Song đó là vấn đề của vắc xin thế hệ cũ. Verorab và Abhayrab được sản xuất theo công nghệ mới, không chứa các tế bào thần kinh nên không ảnh hưởng đến sức khỏe và trí nhớ. Vắc xin thế hệ mới cũng không chống chỉ định với phụ nữ mang thai và cho con bú. Nếu bị chó mèo cắn, phác đồ của người chưa từng tiêm vắc xin bao gồm 5 mũi. Trường hợp phơi nhiễm độ III cần phối hợp tiêm huyết thanh kháng dại. Trường hợp chủ động phòng ngừa, mọi người chỉ cần tiêm 3 mũi vắc xin đã có miễn dịch với bệnh. Nếu bị chó mèo cắn sau tiêm, dù vết thương nặng, mọi người chỉ cần tiêm ngừa thêm 2 mũi, không cần dùng huyết thanh kháng dại.

Mỹ Hạnh