Ảnh hưởng của thuốc lá thế hệ mới đến bệnh đường hô hấp

Thuốc lá thế hệ mới bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Thuốc lá điện tử (Electronic Nicotine Delivery Systems – ENDS) còn được gọi với tên khác là E-Cigarette, Vapes hoạt động bằng cách làm nóng dung dịch lỏng hòa tan, tạo ra khí cho người dùng hít vào. Thuốc lá nung nóng (Heated Tobacco Products – HTPs) sử dụng thiết bị điện tử để làm nóng điếu thuốc hay đầu cắm lá thuốc ép, khi đến nhiệt độ đủ cao để sinh ra các hạt khói, làn khói có thể hít vào.

Hiện nay, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng có xu hướng nhắm tới giới trẻ với hình thức bắt mắt và nhiều hương vị hấp dẫn cùng với việc dễ dàng tìm mua qua mạng xã hội, qua app điện thoại,… điều này sẽ làm ảnh hưởng xấu đến thế hệ trẻ bởi những nguy hại về sức khoẻ khi sử dụng.

Tại Việt Nam, năm 2015 tỷ lệ người đã từng sử dụng thuốc lá điện tử có 1,1%, năm 2019 là 2,6%, năm 2020 là 3,6% (từ 13 - 17 tuổi). Có thể thấy xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử đang tăng dần.

Tại tỉnh Đắk Lắk, theo kết quả điều tra về thực trạng sử dụng thuốc lá và công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2022 cho thấy trong tổng số 2.440 người từ 15 tuổi trở lên có 2,4% người đã từng sử dụng thuốc lá thế hệ mới và 0,9% người hiện vẫn đang sử dụng.

BS.CKI RMah Lương - Phó giám đốc bệnh viện Phổi tỉnh Đắk Lắk cho biết: “Sử dụng thuốc lá thế hệ mới là nguyên nhân gây nhiều căn bệnh như ung thư, tim mạch, hô hấp… Bởi thuốc lá thế hệ mới cũng chứa nhiều chất độc giống như thuốc lá truyền thống. Đối với hệ hô hấp, khói thuốc lá chứa các chất độc hại có ảnh hưởng đến chức năng phổi. Độc tố được hít trực tiếp vào phổi trong thời gian kéo dài có thể dẫn đến kích thích phổi nghiêm trọng, gây ra sự khởi đầu của các bệnh đường hô hấp”.

Cũng theo các nhà chuyên môn, các kim loại như nikel, chrom, cadimi, đồng và mangan được giải phóng từ thuốc lá điện tử có khả năng gây ra một số tác dụng bất lợi như khó thở, ho và thờ khò khè, kích thích phế quản và phổi, mắt và đường hô hấp trên, suy giảm chức năng phổi, cũng như ung thư phổi, mũi xoang. Khói thuốc lá điện tử sẽ kết tụ thông qua cân bằng protein và suy giảm khả năng tự hấp thu và đóng vai trò như một cơ chế gây viêm gốc oxy hóa. Từ đó cho thấy, thuốc lá điện tử có khả năng gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Khói thuốc làm tăng nguy cơ khởi phát cơn hen, hen khó kiểm soát.

Tương tự như khói thuốc lá, thuốc lá nung nóng có khả năng làm tăng các chất oxy hóa, viêm, nhiễm trùng, tái cấu trúc đường thở và bắt đầu những thay đổi liên quan đến chuyển tiếp trung mô biểu mô. Không chỉ ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thuốc lá thế hệ mới còn gây nghiện và có thể gây ra những thay đổi có hại cho não đang phát triển ở thanh thiếu niên, làm gián đoạn sự phát triển của các mạch não

Theo khuyến cáo từ BS.CKI. RMah Lương, thuốc lá thế hệ mới ảnh hưởng xấu đến sức khỏe không khác gì thuốc lá truyền thống. Khói thuốc lá thế hệ mới có chứa các chất gây ung thư, làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày,... Nhiều loại thuốc lá điện tử sử dụng các hương liệu tạo mùi thơm hấp dẫn có thể dẫn đến ngộ độc ở trẻ nhỏ do uống nhầm hoặc kích thích trẻ em. Sử dụng thuốc lá điện tử có thể gây tổn thương phổi không hồi phục. Bên cạnh đó, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được sử dụng pin để làm nóng và tạo ra dạng hơi, vì vậy cũng làm tăng nguy cơ bỏng và các tai nạn khác, bao gồm các vụ nổ từ thiết bị sạc điện bị lỗi hoặc sử dụng sai.

Hồng Vân - Ngọc Nguyễn