Tại sao WHO tuyên bố Mpox là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu?

Cụ thể, Mpox đến nay đã lan rộng qua nhiều quốc gia châu Phi và tình hình đặc biệt nghiêm trọng tại nước Cộng hòa Dân chủ Công – gô. Hơn 15.600 ca mắc bệnh Mpox và 537 ca tử vong đã được phát hiện tại nước này trong năm nay, một tình huống mà Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Gebrselassie nhận định là "rất đáng lo ngại".

Mpox là gì?

Mpox (trước đây còn gọi là bệnh đậu mùa khỉ) là một bệnh truyền nhiễm do virus đậu mùa khỉ gây ra, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 tại Đan Mạch. Hai nhóm di truyền của virus này là nhóm I và II.

Bệnh Mpox lưu hành ở các quốc gia thuộc miền Trung và Tây Phi. Bệnh có thể lây từ người sang người hoặc đôi khi từ động vật sang người. Các triệu chứng phổ biến của bệnh Mpox là phát ban trên da hoặc tổn thương niêm mạc có thể kéo dài 2 - 4 tuần kèm theo sốt, nhức đầu, đau nhức cơ, đau lưng, mệt mỏi và sưng hạch bạch huyết. Hầu hết mọi người mắc bệnh đều hồi phục hoàn toàn, nhưng một số người bị bệnh rất nặng.

Tại sao đợt bùng phát này đáng lo ngại?

Mặc dù các đợt bùng phát bệnh Mpox không phải là hiếm ở nước Cộng hòa Dân chủ Công – gô, nhưng hiện nay số ca bệnh đã tăng nhanh chóng. Thêm nữa là sự xuất hiện của chủng virus mới thuộc nhóm Ib, khiến cho số ca mắc tăng nhanh, tuy nhiên đường lây chủ yếu vẫn qua quan hệ tình dục.

Trong tháng qua, hơn 100 trường hợp được xác nhận trong phòng thí nghiệm của nhóm 1b đã được báo cáo ở 4 quốc gia lân cận nước Cộng hòa Dân chủ Công – gô mà trước đây chưa có báo cáo về Mpox bao gồm Burundi, Kenya, Rwanda và Uganda. Các chuyên gia tin rằng số lượng các trường hợp này thực sự cao hơn vì một tỷ lệ lớn các ca bệnh có triệu chứng lâm sàng nhưng chưa được xét nghiệm.

Đợt bùng phát này đã từng xảy ra trước đây chưa?

Vào tháng 7 năm 2022, đợt bùng phát Mpox ở nhiều quốc gia đã được tuyên bố là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp toàn cầu vì nó lây lan nhanh chóng qua quan hệ tình dục ở nhiều quốc gia mà trước đây chưa từng thấy loại vi rút này. Sau đó, tình trạng này đã được tuyên bố kết thúc vào tháng 5 năm 2023 sau khi có sự suy giảm liên tục về số ca mắc Mpox trên toàn cầu.

Quyết định thông báo tình trạng y tế khẩn cấp năm nay là quyết định thứ hai trong hai năm liên quan đến Mpox. WHO đang làm việc với các quốc gia và nhà sản xuất vaccine về các nguồn tài trợ để tạo điều kiện cho các quốc gia tiếp cận công bằng với vaccine, liệu pháp điều trị, chẩn đoán và các công cụ khác.

Tình hình Mpox tại khu vực phía Nam và thành phố Hồ Chí Minh như thế nào?

Tại khu vực phía Nam, theo báo cáo của Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh, trong 2 năm 2023-2024 ghi nhận 199 ca Mpox, trong đó có 8 ca tử vong. Thành phố Hồ Chí Minh là tỉnh ghi nhận số ca mắc (156 ca) và tử vong (6 ca) trong năm 2023-2024 cao nhất tại khu vực phía Nam. Theo đó, tổng số ca Mpox phát hiện trong 2 năm 2023 - 2024 tại thành phố Hồ Chí Minh là 156 ca, trong đó có 6 ca tử vong. Riêng năm 2024, có 49 ca Mpox, không có ca tử vong.

Về đặc điểm dịch tễ của các ca bệnh tại thành phố, 100% là nam giới, tuổi trung bình là 32 tuổi (nhỏ nhất là 18 tuổi và lớn nhất là 53 tuổi). Độ tuổi ghi nhận nhiều nhất là 30 – 39 tuổi (46%), 84% ca bệnh tự nhận bản thân thuộc nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Đáng lưu ý có 55% là người sống chung với HIV và 7% đang điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV.

Hiện nay, dịch bệnh Mpox trên địa bàn thành phố vẫn đang được kiểm soát thông qua các hoạt động giám sát chủ động tại cửa khẩu và cộng đồng. Thành phố chưa ghi nhận thay đổi về dịch tễ học của bệnh. Dịch vẫn lây chủ yếu trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới hoặc lưỡng tính, qua hành vi quan hệ tình dục không an toàn.

Thành phố vẫn tiếp tục duy trì các hoạt động phòng chống dịch bệnh, thực hiện giải trình tự gen một số mẫu bệnh phẩm để giám sát sự biến đổi của virus gây bệnh. Ngành Y tế khuyến cáo người dân nếu phát hiện bản thân hoặc người xung quanh có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh Mpox cần đến ngay các cơ sở y tế để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị đúng. Người bị bệnh cần tuân thủ nghiêm túc các hướng dẫn của nhân viên y tế trong chăm sóc điều trị cho bản thân, giảm thiểu các biến chứng cũng như thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng lây nhiễm.

Theo HCDC