Đó là chia sẻ của TS.BS Lê Thị Hằng - Phó Chủ tịch Hội Giáo dục chăm sóc sức khoẻ cộng đồng Việt Nam (VACHE) tại Hội nghị triển khai kế hoạch hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá, do VACHE tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh, ngày 13/10.

Theo WHO, với những tác hại vô hình, khói thuốc lá cướp đi sinh mạng của 8 triệu người mỗi năm trên thế giới, trong đó có 1 triệu người vô tội bởi họ là những người hút thuốc lá thụ động. Trên toàn cầu ước tính mỗi năm có tới 165.000 trẻ em chết trước 5 tuổi do nhiễm trùng đường hô hấp dưới vì hút thuốc lá thụ động.

Tại Việt Nam, trong số 4 nguyên nhân gây tử vong cao thì thuốc lá đứng thứ hai sau HIV, tiếp theo là rượu và tai nạn giao thông. Đối với nam giới, thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong sớm với gần 11% tổng số ca tử vong.

WHO ước tính, mỗi năm Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. Nếu không có biện pháp kịp thời, đến năm 2030, con số này sẽ tăng lên tới 70.000 (gấp gần 4 lần số ca tử vong vì tai nạn giao thông tại nước ta mỗi năm).

Tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ con người

TS. Hằng cho biết, theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), trong khói thuốc lá có khoảng gần 7.000 hợp chất hóa học, trong đó có ít nhất 69 hóa chất gây ung thư gồm 11 chất hóa học xếp vào nhóm 1 (là nhóm các chất đã được chứng minh chắc chắn gây ung thư ở người); 7 chất hóa học xếp nhóm 2A (nhóm các chất có thể gây ung thư ở người) và 49 chất hóa học xếp nhóm 2B (gây ung thư ở động vật và có thể gây ung thư ở người).

Các chất độc này và sản phẩm chuyển hóa của nó trong cơ thể người có thể gây ung thư theo nhiều cơ chế khác nhau như: gắn vào bộ gen và gây ra các đột biến gen ung thư; gắn lên màng tế bào và gây rối loạn quá trình phát triển của tế bào; hoặc gây viêm mạn tính dẫn đến quá trình tăng sinh mạch máu bất thường và phát triển thành ung thư.

Theo Trung tâm kiểm soát dịch bệnh (CDC) những người hút thuốc có nguy cơ bị ung thư phổi cao gấp 25 lần. Hút thuốc lá không chỉ gây ra ung thư phổi mà còn dẫn đến vô số các loại ung thư như: mũi, miệng, thanh quản, khí quản, thực quản, dạ dày, tụy, thận, bàng quang, cổ tử cung, tủy xương và máu.

Bên cạnh đó, hút thuốc gây làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và đột quỵ gấp nhiều lần; gây xuất tinh sớm và giảm ham muốn tình dục và rối loạn cương dương; gây mắc các bệnh răng miệng và có thể gây mù lòa.

Ngoài tác hại đối với sức khoẻ, thuốc lá còn gây thiệt hại 500 tỷ đô la mỗi năm cho nền kinh tế thế giới. Ước tính, chi phí y tế điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá, giảm năng suất lao động và các chi phí xã hội khác chiếm 3,6% GDP.

Hút thuốc lá thụ động nguy hại hơn cả trực tiếp hút thuốc

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm, trên thế giới có khoảng 600.000 ca tử vong do hút thuốc thụ động. Trong đó, 64% là nữ. Ước tính, cứ 10 người hút thuốc tử vong thì 1 người chết vì hít khói thuốc thụ động.

Hút thuốc lá thụ động (hay hít khói thuốc lá thụ động) là hình thức hít khói thuốc trong không khí, khói thuốc này do người trực tiếp hút huốc lá thải ra.

Ở người lớn không hút thuốc, việc tiếp xúc với khói thuốc thụ động có thể gây ra bệnh tim mạch vành, đột quỵ, ung thư phổi và các bệnh khác. Đối với phụ nữ, hút thuốc thụ động có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe sinh sản, bao gồm cả việc sinh con nhẹ cân.

Ở trẻ em, tiếp xúc với khói thuốc thụ động có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp, nhiễm trùng tai. Ở trẻ sơ sinh, khói thuốc có thể gây ra hội chứng đột tử.

Việc tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động sẽ gây những tác động đối với cơ thể ngay lập tức. Phơi nhiễm khói thuốc lá thụ động có thể gây ra các phản ứng viêm và ảnh hưởng đến chức năng hô hấp trong vòng 60 phút sau khi tiếp xúc, và có thể kéo dài ít nhất ba giờ sau đó.

Ngưng hút thuốc vì sức khỏe bản thân và cộng đồng

Theo TS. Hằng, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá đã quy định rõ các địa điểm cấm hút thuốc lá. Trong đó, các khu vực cấm hút thuốc lá hoàn toàn là: Cơ sở y tế; Cơ sở giáo dục; Cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, vui chơi, giải trí dành riêng cho trẻ em; Cơ sở hoặc khu vực có nguy cơ cháy, nổ cao; khu vực trong nhà các nơi công cộng. Tuy nhiên, việc thực thi các chế tài vẫn còn hạn chế nên tình trạng hút thuốc lá tại những nơi cấm hút thuốc vẫn diễn ra.

Vì vậy, người dân cần hiểu được những tác hại của việc hút thuốc lá trực tiếp cũng như thụ động. Từ đó, tích cực tuyên truyền, vận động mọi người nâng cao ý thức, không hút thuốc lá tại nơi đông người, tiến tới bỏ hẳn thuốc lá để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.

“Người cai thuốc lá nên tạo ra xung quanh mình môi trường không hút thuốc lá; cần thông báo rộng rãi cho người thân trong gia đình và bạn bè về quyết định cai thuốc lá của bản thân và yêu cầu mọi người hỗ trợ bằng cách không hút thuốc lá trước mặt, không mời hút thuốc lá.

Cần gạt bỏ tâm lý xấu hổ hoặc sợ ‘mất mặt’ nếu hút lại, vì tái nghiện cũn là một bước tiến đến cai thuốc thành công. Và điều kiện tiên quyết để cai thuốc thành công là ‘quyết tâm cai thuốc lá’ của bản thân người hút thuốc”. TS. Hằng cho biết thêm.

Cũng tại hội nghị, các đại biểu đã tích cực tham gia thảo luận, chia sẻ, đóng góp những cách thức của bản thân hay gia đình trong việc cai thuốc lá hiệu quả, góp phần nâng cao nhận thức cho cộng đồng.

Một số hình ảnh khác tại hội nghị:

Cao Ánh