Cứu sống thai nhi bị suy tim bào thai nặng do tổn thương dẫn truyền nhĩ thất (Block A-V) độ 3 trong bệnh lý tự miễn lupus ban đỏ .

Sáng 28/2, Bệnh viện Từ Dũ phối hợp Bệnh viện Nhi Đồng 1 tiến hành phẫu thuật phối hợp Sản - Nhi thành công ca mổ lấy thai và đặt máy tạo nhịp nội tâm mạch ngay sau sinh giúp cứu sống một em bé bị rối loạn dẫn truyền nhĩ thất (Block nhĩ - thất) độ III bẩm sinh nặng.

Chị Trịnh Thị Thúy A, 30 tuổi, sống và làm việc tại tỉnh Sóc Trăng, cả 2 vợ chồng đều là bác sĩ công tác cùng 1 bệnh viện. Sau khi cưới về chị A có thai ngay nhưng bị 1 lần sảy thai sớm và 1 lần bị thai lưu lúc 7 tuần. Sau đó nhanh chóng có thai lại khá ổn, khám thai định kỳ theo lịch. Lúc 3 tháng đầu thai kỳ, xét nghiệm sàng lọc thai NIPT nguy cơ thấp và xét nghiệm tổng quát của mẹ đều bình thường, siêu âm độ mờ da gáy cũng trong giới hạn bình thường, nhịp tim thai 140-160 nhịp/phút không phát hiện bất thường.

Tuy nhiên lúc 21 tuần, chị A đi khám thai và siêu âm hình thái 4D phát hiện nhịp tim thai của bé chỉ còn có 55 – 60 nhịp/phút (bình thường trên dưới 140 nhịp/phút). Đây là một bất thường khá nghiêm trọng nên 2 vợ chồng chị A đã lên Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 để kiểm tra lại.

Sau khi các bác sĩ tiền sản Bệnh viện Từ Dũ khám, siêu âm tiền sản thấy nhịp tim thai rất chậm bất thường nên cho chỉ định làm các xét nghiệm tự miễn tìm nguyên nhân đồng thời hội chẩn với bệnh viện Nhi Đồng 1. Kết quả siêu âm ngày 4/12 tại bệnh viện Nhi đồng 1 cho thấy tần số tim 57 nhịp/phút, nhịp nhĩ 120 nhịp/phút, cấu trúc tim bình thường, hở 3 lá nhẹ.

Khi có kết quả xét nghiệm miễn dịch mới phát hiện chị A bị bệnh Lupus ban đỏ hệ thống. Căn bệnh tự miễn có thể khiến phụ nữ mang thai và thai nhi gặp những biến chứng nguy hiểm.

Sau khi phát hiện bị Lupus chị A điều trị bệnh nền tại Bệnh viện Đại học Y Dược. Về phần em bé thì Bệnh viện Từ Dũ và bệnh viện Nhi Đồng 1 theo dõi liên tục mỗi 2 tuần 1 lần và gần đây là mỗi tuần 1 lần đánh giá sát các thông số tim mạch và thấy nhịp tim thai ổn định ở tần số 56 nhịp/phút.

Ngày 18/2/2025, khi thai được 34 tuần 5 ngày, sau khi siêu âm ghi nhận có tình trạng hẹp hở van mức độ trung bình do tim to trong bệnh lý cơ tim Lupus, suy tim thai nhẹ - trung bình cần theo dõi sát mỗi 3 ngày vì nguy cơ thai lưu và tử vong chu sinh cao. Chị A được các bác sĩ tư vấn cần đặt máy tạo nhịp cho bé ngay sau sinh.

Ngày 26/2/2025, cuộc hội chẩn giữa Ban giám đốc và các bác sĩ chuyên gia của Bệnh viện Từ Dũ và Nhi Đồng 1, quyết định chấm dứt thai kỳ sớm và đưa ra 2 phương án song song. Nếu ngay sau mổ lấy thai huyết động bé ổn định có thể chuyển bé về bệnh viện Nhi Đồng 1 thực hiện can thiệp đặt máy tạo nhịp. Nếu huyết động bé không ổn định, chuyển viện không an toàn thì sẽ tiến hành can thiệp đặt máy tạo nhịp theo phương pháp mới là đặt máy tạo nhịp nội tâm mạch ngay tại phòng mổ bệnh viện Từ Dũ ngay khi bé chào đời.

Ngày 27/2/2025, khi thai được 36 tuần, chị A được siêu âm kiểm tra lại thấy tim thai có diễn tiến suy tim bào thai nặng hơn. Do đó, Bệnh viện Từ Dũ đã tổ chức hội chẩn liên viện khẩn với Ban Giám đốc, kíp hồi sức sơ sinh, kíp thông tim của Bệnh viện Nhi Đồng 1 lúc 10g00 ngày 27/2/2025 và hội đồng của 2 bệnh viện đã kết luận với chẩn đoán như sau: Con so, thai 36 tuần 1 ngày, suy tim bào thai do tổn thương dẫn truyền từ nhĩ xuống thất có nguyên nhân từ bệnh lý Lupus của mẹ. Thống nhất xử trí cấp cứu bán cấp, nếu chậm trễ thai có tăng nguy cơ lưu trong bụng mẹ. Ngay sau hội chẩn, ban lãnh đạo 2 bệnh viện đã tư vấn cho sản phụ và chồng, 2 vợ chồng đồng thuận và quyết tâm thực hiện theo kết luận của hội đồng. 

Sáng 28/2, ekip sản khoa – ekip can thiệp bào thai và ekip sơ sinh Bệnh viện Từ Dũ hơn 10 người, ekip thông tim can thiệp tim và ekip sơ sinh của Bệnh viện Nhi Đồng 1 gồm 6 người đã sẵn sàng. Lúc 11g15 phút, BS.CKII Trần Ngọc Hải - Giám đốc bệnh viện Từ Dũ trực tiếp tiến hành mổ lấy thai sau 5 phút 1 em bé trai cân nặng 3100g chào đời.

Sau sinh, bé thở và khóc được nhưng da tím tái, nhịp tim bé chậm 52 lần/phút và  sau 1 phút thì bé ngưng thở. Do đó, bé được kíp hồi sức sơ sinh của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1 hồi sức tích cực ngay lập tức, đặt nội khí quản giúp thở cho bé và chuẩn bị phương án can thiệp đặt máy tạo nhịp tại chỗ cấp cứu.

Sau khi lập đường truyền tĩnh mạch, dưới hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ tiến hành chích tĩnh mạch cảnh trong bên trái, luồn Sheath 5f đi dần vào buồng thất phải, sau đó luồn dây điện cực vào buồng thất phải. Cuối cùng nối dây điện cực vào máy tạo nhịp và điều chỉnh tần số nhịp tim phù hợp. Đây là phương pháp đặt máy tạo nhịp nội tâm mạch tạm thời xử trí cấp cứu để cứu sống những trường hợp khẩn cấp.

Sau khi đặt xong máy tạo nhịp thành công, sinh hiệu bé ổn định, siêu âm lại xác định vị trí máy tạo nhịp chính xác trong buồng tim, kiểm tra nồng độ oxy trong máu đạt ngưỡng, nhịp tim tăng lên 140 lần/phút, bé tiếp tục được theo dõi 30 phút thấy tình trạng ổn định nên được chuyển về Bệnh viện Nhi Đồng 1 theo dõi thêm. Sau 24 giờ can thiệp hiện tại tình trạng của bé rất ổn định, bé tự thở khí trời mà không cần bất kỳ sự trợ giúp nào cả.

Về tình trạng sức khỏe của mẹ cũng rất tốt, vết mổ khô, không sốt. Chị A có thể vận động đi lại, ăn uống khá tốt.

Với sự phối hợp nhịp nhàng vô cùng ăn ý giữa Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 một lần nữa cứu sống thành công một trường hợp bé bị bệnh tim block nhĩ thất độ 3 do mẹ có bệnh lý lupus.

Cùng ngày 28/2 Bệnh viện Từ Dũ tiến hành thông tim xuyên tử cung cứu sống em bé bị dị tật bẩm sinh tim nặng không có lỗ van động mạch phổi.

Sản phụ Hoàng Thị H, 38 tuổi, địa chỉ tại TP. Thủ Đức, TP. HCM. Chị H có thai lần thứ 2, theo dõi thai kỳ định kỳ và có thực hiện xét nghiệm sàng lọc thai 3 tháng đầu không phát hiện bất thường về di truyền.

Khi thai được 27 tuần, chị H đi khám thai định kỳ thì phát hiện thai nhi không có lỗ van động mạch phổi. Chị H khá lo lắng về sức khỏe của bé. Sau khi tìm hiểu thông tin truyền thông báo chí về sự thành công của thông tim can thiệp xuyên tử cung cho các trường hợp bị dị tật bẩm sinh tim nặng tương tự như con chị tại Bệnh viện Từ Dũ trong năm 2024, chị H đã quyết định đến Trung tâm Can thiệp bào thai của bệnh viện vào 21/2/2025. Tại bệnh viện, chị H được tư vấn chọc ối và kết quả không có bất thường về mặt di truyền; kết quả siêu âm tim thai ghi nhận có tình trạng không lỗ van động mạch phổi, vách liên thất kín, thiểu sản thất phải. Chị H được theo dõi song song giữa Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1

Ngày 27/2/2025, chị H được siêu âm kiểm tra lại các bất thường của tim thai cho thấy có tình trạng thiểu sản thất phải tiến triển nặng hơn. Do đó, Bệnh viện Từ Dũ đã tổ chức hội chẩn liên viện khẩn với Ban Giám đốc và ekíp thông tim của Bệnh viện Nhi Đồng 1 lúc 10g30 cùng ngày. Hội đồng kết luận: Con so, thai 28 tuần 4 ngày, thai không có lỗ van động mạch phổi gây thiểu sản thất phải tiến triển và thống nhất đây là 1 trường hợp cấp cứu cần can thiệp tim trong bào thai sớm vì nếu không can thiệp hoặc can thiệp chậm thì có nguy cơ cao thai mất trong bụng mẹ (tỉ lệ thai lưu > 50%) hoặc thai sẽ diễn tiến đến hội chứng thiểu sản thất phải và thành tim 1 thất (phải điều trị triệt để bằng ghép tim).

Sau khi tư vấn đầy đủ cho 2 vợ chồng sản phụ và được sự đồng thuận cao của gia đình, Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 đã thống nhất cùng phối hợp thực hiện kỹ thuật can thiệp bào thai này vào ngày 28/2/2025.

Lúc 13g20, ngày 28/2/2025, Ban Giám đốc, kíp can thiệp bào thai, kíp gây mê hồi sức, kíp hồi sức sơ sinh của Bệnh viện Từ Dũ phối hợp cùng Ban Giám đốc, kíp can thiệp tim mạch, kíp hồi sức sơ sinh của Bệnh viện Nhi Đồng 1 đã tiến hành can thiệp tim trong bào thai trường hợp này. Sản phụ được gây tê tủy sống, sau đó siêu âm kiểm tra lại tư thế của thai. Do tư thế thai không thuận lợi, buồng thất phải nằm sấp nên kíp can thiệp bào thai của Bệnh viện Từ Dũ phải chờ đợi, bơm dịch vào buồng ối rồi tiến hành xoay chuyển thai nhi về tư thế dễ tiếp cận vào buồng tim. Sau đó tiến hành gây mê thai nhi với Fentanyl, Rocumeron và Atropin. Vào buồng ối bằng trocar, đẩy và giữ tư thế thai ở vị trí trình diện thuận lợi trong suốt quả trình thực hiện và đi kim 18 Gauge vào buồng thất phải, luồn Guidewire vào thất phải, qua van động mạch phổi lên thân động mạch phổi; đưa balloon saphire 3,0 x 10 mm vào vị trí van động mạch phổi và bơm bóng với áp lực 7 bar. Siêu âm kiểm sau thực hiện can thiệp: có luồng thông qua van động mạch phổi, nhịp tim thai 160 lần/phút, không tràn dịch màng ngoài tim. Sản phụ tiếp tục được theo dõi tại phòng mổ 15 phút sau. Phẫu thuật kết thúc lúc 14g30.

Bệnh lupus là nguyên nhân hàng đầu gây block nhĩ thất bẩm sinh – sơ sinh do kháng thể từ mẹ qua nhau thai gây tổn thương đường dẫn truyền nhĩ thất (chiếm 80-95%). Block nhĩ thất trong giai đoạn bào thai chiếm tỉ lệ 1/20.000 trường hợp sinh, làm tăng tỉ lệ tử vong chu sinh. Các kháng thể từ mẹ sang bé bắt đầu từ tuần 12-14 thai kỳ và biểu hiện bệnh của bé bắt đầu xuất hiện từ sau tuần lễ thứ 18.

Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn có biểu hiện lâm sàng đa dạng và thường gặp ở phụ nữ chủ yếu trong độ tuổi sinh đẻ. Vấn đề thai sản trong bệnh Lupus ban đỏ hệ thống có thể dẫn đến nhiều biến chứng cho cả mẹ và con. Bệnh gặp chủ yếu ở phụ nữ (90%), đa phần ở độ tuổi sinh đẻ (20 - 40 tuổi). Bệnh Lupus và quá trình thai sản có sự tác động qua lại lẫn nhau.

Quá trình mang thai là một trong những nguyên nhân gây khởi phát đợt cấp bệnh Lupus. Những cơ quan bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi đợt cấp bùng phát là da, máu, thận và khớp. Trong số đó, thận là cơ quan bị tổn thương nhiều nhất với các biểu hiện như viêm cầu thận, suy thận, hội chứng thận hư là một trong những yếu tố tiên lượng xấu, có thể dẫn đến tử vong người mẹ trong thai kỳ.

Ngược lại, bệnh lupus cũng gây ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển của thai nhi trong số đó có thể kể đến như làm tăng tỷ lệ sảy thai, thai lưu, sinh non, thai chậm phát triển, block nhĩ thất, lupus bẩm sinh…

Theo Bệnh viện Từ Dũ