Vaccin Covid-19 dạng xịt niềm hy vọng mới ngăn chặn Covid

Kế hoạch Chuẩn bị Ứng phó Covid-19 cấp Quốc gia của Tổng thống Joe Biden, công bố vào tháng 3, nhấn mạnh cần điều chỉnh lại vaccine để phù hợp với các biến chủng trong vòng 100 ngày kể từ khi chúng xuất hiện.

Ngày càng nhiều nhà khoa học cho rằng một vaccine ngăn chặn lây nhiễm ban đầu cũng cấp thiết như vậy. Chuyên gia tại Viện Y tế Quốc gia cũng như Cơ quan Nghiên cứu và Phát triển Tiên tiến Y sinh (BARDA) xem xét "vaccine thế hệ tiếp theo". Trong đó có loại vaccine kích thích miễn dịch niêm mạc, có thể ngăn chặn lây truyền.

Karin Bok, giám đốc Trung tâm Phòng dịch và Ứng phó khẩn cấp tại Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, cho biết: "Chúng tôi có thể triển khai Chiến dịch Thần tốc đối với vaccine dạng xịt, nhưng chưa có kinh nghiệm để làm điều này".

Dù vậy, các hãng dược đã chủ động thử nghiệm vaccine thế hệ mới. Dan Wagner, 33 tuổi, là một trong số những người đăng ký tham gia thử nghiệm vaccine dạng xịt.

Là một người kinh doanh trực tuyến, anh không lo lắng bị lây nhiễm Covid-19 trong quá trình làm việc. Wagner không có bệnh nền, khó chuyển nặng nếu nhiễm virus. Khi đã đủ điều kiện tiêm chủng, anh liên tục nghe tin về những người đã tiêm vaccine vẫn nhiễm bệnh.

"Tôi còn trẻ, không có tiền sử bệnh lý, luôn cẩn thận. Tôi không quá e sợ rằng mình sẽ nhiễm virus. Vì vậy, việc tiêm một loại vaccine mà tôi biết trước không ngăn ngừa lây nhiễm thật vô lý", anh nói.

Khi biến chủng Omicron lây lan, Wagner nghe nói đến thử nghiệm vaccine xịt mũi của Trung tâm Y tế Bệnh viện Nhi Cincinnati. Vaccine có thể ngăn chặn lây nhiễm virus từ đầu. Anh đã đăng ký thử vaccine đường mũi vào cuối tháng 1.

Thay vì cảm giác kim chích quen thuộc, anh có thể cảm nhận những giọt vaccine chảy từ mũi xuống cổ họng. Wagner cho biết cảm giác có vẻ kỳ lạ, nhưng anh không gặp tác dụng phụ nào.

Vaccine Wagner đăng ký thử nghiệm do công ty công nghệ sinh học CyanVac ở Georgia phát triển, chứa phiên bản virus từng sử dụng để tiêm chủng chống bệnh ho cũi, đã được bổ sung thêm gai protein bên ngoài nCoV.

Theo lý thuyết, virus ở chó sẽ nhân lên trong thời gian giới hạn ở mũi người, huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện protein gai của Covid-19 và ngăn chặn mầm bệnh sau này. Virus sử dụng trong vaccine vô hại với con người.

Sau thử nghiệm, Wagner thường xuyên quay lại cơ sở y tế để lấy mẫu xét nghiệm kháng thể chống virus. Các nhà nghiên cứu cũng xem xét thời gian virus ở chó đào thải khỏi cơ thể.

Các hãng dược sử dụng những công nghệ khác nhau để điều chế vaccine. Vaxart, một công ty ở San Francisco, thử nghiệm vaccine dạng viên có chứa phiên bản virus cảm lạnh vô hại. Virus không thể nhân lên, không gây nhiễm trùng, nhưng vẫn có protein gai của virus và tạo phản ứng miễn dịch.

Tại New York, các nhà nghiên cứu Trường Y Icahn ở Mount Sinai đã phát triển vaccine dạng xịt chứa virus cảm, ho ở gà, được bổ sung protein gai của nCoV.

Đại học Oxford đã thử nghiệm phiên bản vaccine xịt của AstraZeneca. Tại Ấn Độ, Bharat Biotech nghiên cứu loại vaccine tương tự.

Thực tế, vaccine dạng xịt không mới, nhưng còn chưa phổ biến. Quá trình nghiên cứu vấp phải trở ngại nhiều năm. Các nhà khoa học từng thử nghiệm FluMist, vaccine ngừa cúm nhưng không được chấp thuận cho người cao tuổi và trẻ nhỏ, có hiệu quả kém hơn so với tiêm chủng thông thường.

Nhiều loại vaccine xịt mũi bào chế dựa trên virus sống hoặc bị suy yếu, không được sử dụng ở người bị suy giảm miễn dịch hoặc phụ nữ mang thai. Các nhà khoa học cẩn thận xem xét tính an toàn của chúng, vì mũi rất gần não bộ.

Martin Moore, giám đốc điều hành của Trung tâm Phát triển Meissa Vaccines, cho biết: "Omicron đã thay đổi quan điểm của giới chuyên môn. Biến chủng sẽ tiếp tục xuất hiện, nhưng ngày càng bớt nguy hiểm".

Vaccine Covid-19 dạng xịt cũng đang được thử nghiệm tại Việt Nam, trong giai đoạn tuyển tình nguyện viên pha ba. Đây là vaccine của Trung Quốc, thử nghiệm giai đoạn ba tại Việt Nam và một số nước khác theo thông lệ thế giới về quy trình nghiên cứu vaccine mới.