Những ngày qua, cả nước cùng đồng lòng hướng về khúc ruột Miền Trung thương yêu, khi nơi đây phải oằn mình chống chọi với tình trạng lũ chồng lũ, nhiều người bị cô lập hoàn toàn, không còn nước sạch để uống, không còn lương thực để ăn. Không những vậy, bão lũ còn kéo theo những câu chuyện thương tâm xảy ra, như sản phụ ở Huế trên đường đi sinh nở bị cuốn trôi, hai mẹ con ở Quảng Nam dọn nhà sau lũ bị điện giật tử vong, hay sạt lở ở thủy điện Rào Trăng 3.

Trước tình hình này, nhiều nhà hảo tâm đã bắt đầu đến tâm lũ để cứu trợ hoặc ủng hộ tiền từ xa. Nhiều cá nhân, tổ chức sẵn sàng trực tiếp đến hiện trường, trao đi những nhu yếu phẩm quý giá, với tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ bà con lúc khó khăn.

Thế nhưng mới đây, một tài khoản Facebook có tên N.P.N lại gây chú ý khi đăng tải dòng trạng thái khá dài, cho rằng mọi người đi cứu trợ đừng tặng mì tôm nữa, mà hãy gửi những món thiết yếu hơn. Theo đó, nguyên văn bài đăng như sau:

“Đừng tặng mì tôm nữa

Tóc em xoăn lắm rồi”.

Tôi sinh ra và lớn lên ở Miền Trung, không cần phải giới thiệu thêm vì trong tâm trí mọi người, khi nói về Miền Trung người ta thường hay sử dụng luôn cả cụm từ “MT lũ lụt”; “khúc ruột MT”; “MT oằn mình trong bão lũ”. Khi tôi nói với bạn bè rằng: “Quê tao ở Miền Trung” thì lập tức tụi nó tự hiểu rằng: Tao biết rồi, quê mày nghèo, đất đai cằn cỗi, gió lào cắt trắng.

Trồng trọt, chăn nuôi đều khó khăn. Hàng năm thường xuyên gánh chịu bão, lụt, hạn hán, phải đập đi làm lại nhiều lần. Tụi mày sống cần kiệm, chịu khó và để đạt được những thứ bình thường như bao người khác, tụi mày phải vượt qua nhiều rào cản và nỗ lực hơn người ta gấp nhiều lần…

Những ngày qua, khúc ruột Miền Trung mong manh nhưng can trường ấy lại một lần nữa oằn mình chống chọi với tình trạng lũ chồng lũ, nước lên rồi lại dừng, dừng rồi lại lên mà chưa có hồi kết. Biết bao câu chuyện thương tâm đã xảy ra: Sản phụ ở Huế trên đường đi sinh nở bị chìm ghe, con chưa kịp chào đời thì cả mẹ lẫn con thiệt mạng. Hai mẹ con ở Quảng Nam dọn nhà sau lũ bị điện giật tử vong; lại là Quảng Nam, hai em bé 13 và 15 tuổi đi lội nước, trượt chân và bị nước lũ cuốn trôi…

Tính đến 17h ngày 12/10/2020 đã có hơn 40 người thiệt mạng và mất tích, hàng chục ngàn ngôi nhà bị ngập sâu, chưa thể thống kê hết số km đường giao thông bị sạt lở, rất nhiều địa phương bị cô lập, chia cắt hoàn toàn. Người dân vũng lũ đang rất cơ cực trong cảnh ngập úng, không có điện, không có nước sinh hoạt, không ti vi, báo đài, không có chiếu sáng vào ban đêm, điện thoại hết pin, lương thực, thực phẩm ướt hoặc bị trôi, không có chỗ nấu nướng, nơm nớp lo âu … xót xa lắm, thương lắm.

Nhân dân cả nước đang hướng về Miền Trung ruột thịt, đây đó trên khắp các diễn đàn, các hội nhóm, các tổ chức đoàn thể… người ta đang kêu gọi, bàn bạc, quyên góp chung tay góp sức ủng hộ đồng bào Miền Trung. Đã có các mạnh thường quân, các tổ chức, cá nhân không quản ngại gian lao và hiểm nguy, xộc thẳng vào vùng lũ để cứu trợ giúp đỡ bà con vượt qua hoạn nạn, tấm lòng của quý vị đáng trân quý vô cùng. Đây chính là lúc phát huy tinh thần tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách. Tự hào thay, trong bão lũ, thiên tai lại thấy lòng dân căng tràn lai láng, đoàn kết đùm bọc nhau.

>>> Xem thêm: Xúc động bữa ăn "lấm lem bùn đất" của các chiến sĩ cứu hộ Rào Trăng 3

Tuy nhiên, vẫn còn đó một vài lấn cấn. Khi một gia đình, 1 xóm làng bị nước lũ chia cắt, thực phẩm thiếu thốn, 1 gói mì tôm sẽ giải quyết được cơn đói nhanh chóng và hiệu quả nhất. Mì tôm là thứ rất tiện lợi trong chế biến, trong vận chuyển trên ghe xuồng, trong việc phân phát đến tay người dân vì nó không thấm nước, bảo quản được lâu, có thể ném từ xa đến tay người dân nếu gặp tình huống khó tiếp cận. Thế nhưng không biết từ lúc nào, rất nhiều chương trình thiện nguyện, cứu trợ lũ lụt đã mặc định trở thành chương trình phát mì tôm?

Năm 1999, trong khi Tôi đang đi học cấp 3 trên thị xã, ở quê tôi xảy ra trận lũ lịch sử. Tôi vượt 25km đường ngập lụt về đến nhà thấy Mạ tôi đang ngồi thu lu trên bàn ăn mì tôm (vì nước ngập cả ghế) bên cạnh là 3-:-4 thùng mì tôm chồng lên nhau. Tôi hỏi: Nhà mình vẫn còn gạo, một mình Mạ ăn uống được bao nhiêu mà nhận mì tôm nhiều thế? Mạ tôi trả lời: Mạ ăn không hết thì đem cho bà con chòm xóm, các đoàn từ thiện người ta đều phát mì tôm, mình không nhận thì phụ tấm lòng của họ. Chợt thấy chạnh lòng và hoang mang! ai vừa làm từ thiện cho ai vậy?

Lần “từ thiện” mà tôi nhớ nhất trong cuộc đời là gần 10 năm trước, lúc còn công tác tại huyện nghèo Phước Sơn, Quảng Nam, cuối tuần hoặc lúc rãnh rỗi Tôi thường vượt gần 30km đường HCM để đi tắm tại con suối nước nóng còn khá hoang sơ, nghịch lý ở chỗ ngôi làng sở hữu con suối “triệu đô” ấy là một bản làng nghèo xơ xác.

Mỗi lần đi tắm suối, chúng tôi mang theo một vài ổ bánh mì nhân thịt phòng khi tắm xong thường hay đói bụng. Một hôm, Tôi vừa đi vừa gặm bánh mì thì gặp 1 em nhỏ (5-6t) người đồng bào thiểu số, em ấy đứng ngay trước mặt, nhìn tôi chăm chăm, ánh mắt ngại ngùng và chờ đợi. Tôi hiểu ánh mắt ấy, nhưng đây là ổ bánh mì cuối cùng, lại đang cắn dở. Trong quan niệm của Tôi, việc cho ai đó một món đồ đang ăn dở dang có khi trở thành 1 sự xúc phạm.

Sau vài giây bối rối, Tôi chọn cách ngồi xuống và nói với cậu bé: Con có muốn cùng ăn bánh mỳ với chú không? Cậu gật đầu lia lịa và cầm lấy ½ ổ bánh mì, ánh mắt cậu vụt sáng lên. Có thể ai đó không hiểu, nhưng đối với 1 cậu bé sống ở bản làng cách thị trấn 20km đường rừng thì ổ bánh mì nhân thịt là một thứ xa xỉ phẩm. Ngay lúc này, cậu bé thể hiện rất rõ ràng về việc cậu muốn có thứ đó. Chỉ có Tôi ngại ngần không dám cho đi vì chính cái rào cản xuất phát từ quan niệm của cá nhân mình. Tôi nhận ra rằng, cho cái người ta thực sự cần sẽ đáng trân quý biết bao so với đem cho cái mà mình nghĩ là họ cần.

Trong điều kiện lũ lụt, dầm nước nhiều ngày, giao thông cách trở, chợ búa ngưng trệ, người dân vùng lũ họ đang cần gì?

1. Áo phao, Đèn pin, Radio xài pin: Radio để tiếp nhận thông tin lụt bão khi không có tivi, internet, điện thoại. Trong trường hợp nước lũ dâng lên lúc nữa đêm, trời tối đen như mực, một bộ Áo phao Đèn pin có thể làm tăng khả năng sống sót cho cả 1 gia đình. Nếu mỗi người dân vùng lũ đều có áo phao thì sẽ tránh được rất nhiều câu chuyện thương tâm xảy ra.

2. Nước sạch: Hầu hết nông thôn hiện nay sử dụng nước giếng khoan, lũ lụt, cúp điện đồng nghĩa với việc thiếu nước sạch để ăn, uống.

3. Lương thực: Gạo, muối, dầu ăn, nước mắm, gia vị, đường, sữa, bánh chưng, lương khô, các loại thực phẩm chế biến sẵn bảo quản được lâu như món muối thịt ruốc sả, cá khô, mắm…

4. Dược phẩm, thuốc men: Các loại thuốc không kê đơn: Thuốc trị nấm ngứa ngoài da, thuốc đau bụng, thuốc cảm sốt; Dầu gió; Cloramin B (để khử trùng nước); Xà bông diệt khuẩn, xà phòng giặt, xà bông tắm… Vì sau lũ lụt thường kéo theo dịch bệnh.

5. Những sản phẩm vệ sinh cho phụ nữ, trẻ em: Kotex, Dạ hương, Bỉm tả… (rất cần thiết).

6. Quần áo, chăn đắp, áo đi mưa, giày dép, ủng cao su.

7. Một số nhu cầu khác: Tôn để lợp lại mái nhà, vật liệu xây dựng để tái thiết sau lũ, máy bơm nước, ghe xuồng… Nếu được hãy trao cho họ một ít tiền mặt, rất thiết thực để xây dựng lại cuộc sống.

Mong các tấm lòng hảo tâm, các mạnh thường quân khi đi làm từ thiện: Hạn chế tặng mì tôm nếu không thực sự cần thiết. Đừng xác lập các phần quà theo kiểu Combo gói sẵn, hãy chịu khó tìm hiểu xem người dân họ có gì, họ cần gì, mang giá trị trao đúng nơi, đúng nhu cầu, đúng người và đúng hoàn cảnh.

Hãy vì mỗi hoàn cảnh cần giúp đỡ thật sự mà chia sẻ và hỗ trợ phù hợp. Nhân dân vùng lũ họ khổ lắm, thế nên nhận được sự quan tâm động viên dù nhỏ vẫn quý báu, ấm lòng, trân trọng lắm nhưng nếu được hỗ trợ đúng nhu cầu thì sẽ tốt hơn biết nhường nào.

Là một người con của vùng lũ Bình Trị Thiên, thay mặt xóm giềng, Tôi xin cúi đầu cảm tạ!”

Ngay sau khi chia sẻ, quan điểm này đã khiến một bộ phận cư dân mạng dành sự chú ý cực lớn, cùng nhiều ý kiến trái chiều. Nhiều người cho rằng đây là góp ý đúng đắn, trong tình trạng khó khăn thiếu những thứ cực kì cần thiết đó thì trong hoàn cảnh, họ chia sẻ cho các mạnh thường quân biết để tránh tình trạng dư mì tôm gây lãng phí.

Thế nhưng vẫn còn phần đông người suy nghĩ ngược lại, vì trong tình hình này, những gói mì cũng là thực phẩm quý, lại bảo quản được lâu, giúp cầm cự được ngày nào hay ngày đấy… Lúc người ta đang đói đang lạnh thì một gói mì thật sự cũng đáng trân trọng, cho tiền thì đâu giải quyết được vấn đề, còn khi nước rút thì mới cần sửa lại nhà cửa, cần thêm nhiều nhu yếu phẩm khác để ổn định cuộc sống.

Chung quy lại, bà con khi đang trong giai đoạn bão lũ xong thì cái ăn rất quan trọng, một gói mì, một chai nước mắm cũng ấm lòng và hạnh phúc. Nhưng khi qua giai đoạn đó, nếu được, các mạnh thường quân phải khảo sát lại để xem nhu cầu thực tế hiện tại là cần gì và mình đáp ứng được bao nhiêu.

Ví dụ điển hình nhất là trường hợp ca sĩ Thủy Tiên đã trực tiếp vào tâm lũ, cứu trợ bằng cả nước suối, bánh ngọt, dầu gió và các vật phẩm thiết yếu khác. Thậm chí là sau khi lũ qua đi, cô còn cam kết sẽ tặng tiền để giúp người dân sang sửa lại nhà cửa.

Kiều Oanh